• Jak skutecznie diagnozować stan podwozia?
• Na co zwracać uwagę przy ocenie konkretnych elementów podwozia?
• W jaki sposób mechanika wpływa na działanie systemów takich jak ABS, ESP czy adaptacyjny tempomat? 

W dobie zaawansowanej elektroniki łatwo zapomnieć, że to właśnie elementy podwozia odpowiadają za bezpośredni kontakt pojazdu z nawierzchnią. Niezależnie od poziomu skomplikowania systemów wspomagania kierowcy, to stan mechanicznych komponentów podwozia decyduje o realnym zachowaniu auta na drodze. Dlatego prawidłowa diagnostyka i regularna kontrola tych elementów to podstawa bezpiecznej eksploatacji pojazdu.

W codziennej pracy warsztatowej ocena stanu podwozia wymaga nie tylko wiedzy technicznej, ale też odpowiednich narzędzi i metodycznego podejścia. Współczesne konstrukcje są coraz bardziej złożone, a komponenty podwozia – silnie powiązane ze sobą i z systemami elektronicznymi. To stawia przed mechanikami nowe wyzwania.

Definicje i podstawowe pojęcia w diagnostyce podwozia

Zanim przejdziemy do konkretnych metod oceny stanu podwozia, warto uporządkować podstawowe pojęcia. W kontekście kontroli technicznej pojazdu mówimy o wadach technicznych jako o nieprawidłowościach wykrywanych podczas badania. Podstawową metodą diagnostyczną pozostaje oględziny wzrokowe, przeprowadzane zgodnie z normą PN-EN 13018. 

Polegają one na dokładnym sprawdzeniu elementów pod kątem widocznych oznak zużycia: pęknięć, odkształ ceń, korozji. W praktyce często wspomagamy się latarką lub innymi prostymi narzędziami oświetlającymi. W profesjonalnej diagnostyce podwozia szczególną uwagę zwraca się na następujące komponenty:

• osie pojazdu – sprawdzane pod kątem pęknięć, odkształceń oraz pewności mocowania,
• zwrotnice – oceniane pod względem pęknięć oraz luzów w sworzniu i tulejach,
• łożyska kół – kontrolowane pod kątem korozji, nadmiernego luzu i oporów toczenia.

Tego typu ocena wymaga nie tylko wiedzy technicznej, ale również odpowiedniego sprzętu. W przypadku pojazdów o DMC powyżej 3,5 t zaleca się stosowanie specjalistycznych urządzeń do pomiaru luzów zawieszenia, które umożliwiają precyzyjne określenie stopnia zużycia poszczególnych elementów.

Kompleksowa ocena komponentów podwozia – krok po kroku

Procedura diagnostyczna powinna obejmować systematyczne sprawdzanie wszystkich kluczowych elementów podwozia. Poniżej przedstawiamy szczegółowy przegląd czynności, które należy wykonać podczas profesjonalnej oceny jego stanu.

Diagnostyka łożysk kół

Prawidłowa ocena stanu łożysk kół wymaga zarówno oględzin wizualnych, jak i sprawdzenia mechanicznego – poprzez energiczne szarpanie, naciskanie oraz obracanie kół. Nadmierny luz w łożysku zagraża stabilnej jeździe i może prowadzić do jego całkowitego uszkodzenia. Równie groźne jest zbyt ciasne łożysko, które pracuje z oporem lub się zakleszcza, co grozi przegrzaniem i awarią.

Kontrola osi nośnej i wahaczy

Podczas diagnostyki należy zwrócić szczególną uwagę na:

• przednią oś – kontrola pod kątem pęknięć, deformacji oraz korozji,
• wahacze i sprężyny – sprawdzenie integralności elementów (brak pęknięć i odkształceń),
• tuleje metalowo-gumowe (elastomerowe) wahaczy – ocena pod kątem spękań, zużycia i luzów (poprzez próby szarpania i nacisku),
• osłony przegubów – kontrola szczelności oraz prawidłowego osadzenia.

Ocena drążków reakcyjnych i stabilizatorów zawieszenia

W kolejnym etapie należy dokładnie sprawdzić:

• drążki reakcyjne (Panharda) – pod kątem pęknięć, odkształceń i korozji,
• tuleje drążków (elastomerowe) – podobnie jak w przypadku kontroli wahaczy, ocena stanu gumy, luzów i ewentualnych pęknięć,
• stabilizatory zawieszenia i ich tuleje – kontrola wizualna oraz fizyczna (szarpanie, nacisk), pozwalająca ocenić zużycie i ewentualny luz.

Diagnostyka łączników stabilizatora

Na tym etapie należy ocenić:

• górne i dolne mocowania łączników – kontrola luzów,
• łączniki – pod kątem korozji i deformacji,
• przeguby kulowe łączników – podobnie jak mocowania, sprawdzane manualnie,
• osłony przegubów – weryfikacja ich stanu, szczelności i prawidłowego osadzenia.

Wyzwania w diagnostyce podwozia

Ocena stanu podwozia w warunkach warsztatowych wiąże się z szeregiem praktycznych wyzwań. Podstawowym pytaniem, jakie musi sobie zadać diagnosta, jest: jakimi siłami i w jakim kierunku należy działać na dany komponent, aby skutecznie wykryć jego uszkodzenie lub zużycie? Równie istotna jest kwestia: jakie odchylenia od normy (luzy, ugięcia) mieszczą się jeszcze w granicach dopuszczalnej eksploatacji?

W dokumentacji technicznej pojazdów rzadko spotyka się jednoznaczne wartości sił testowych, które należy przyłożyć do konkretnych elementów zawieszenia czy układu kierowniczego. W praktyce oznacza to, że ocena komponentów często zależy od subiektywnego wyczucia diagnosty – tzw. „siły ramienia”. Coraz częściej stosowane są specjalistyczne urządzenia diagnostyczne do badania luzów, które generują powtarzalne, kontrolowane siły w określonych kierunkach. Eliminuje to subiektywność pomiaru i minimalizuje ryzyko pominięcia uszkodzeń, zwłaszcza w przypadku pojazdów o złożonej konstrukcji zawieszenia.

Warto pamiętać, że klasyczna diagnostyka prowadzona na podnośniku ma swoje ograniczenia – zawieszenie znajduje się w skrajnej pozycji (pełne wybicie sprężyn), co nie odzwierciedla jego pracy w warunkach rzeczywistych. W takim ustawieniu niektóre elementy mogą być poddane naprężeniom, które maskują objawy zużycia, np. początkowe luzy w tulejach metalowo-gumowych czy przegubach kulowych. 

Dodatkową trudnością jest fakt, że warunki drogowe – takie jak przyspieszanie, hamowanie, boczne przeciążenia czy wibracje – są trudne do zasymulowania w warunkach warsztatowych. Testowanie podzespołów dźwignią lub ręcznie często nie odzwierciedla rzeczywistych obciążeń, a nieprawidłowo przyłożona siła lub ześlizgnięcie się narzędzia może prowadzić do uszkodzenia elementu.

Nowoczesne metody diagnostyki podwozi

Aby przezwyciężyć ograniczenia tradycyjnych metod diagnostycznych, producenci wyposażenia warsztatowego opracowali zaawansowane urządzenia do precyzyjnej oceny stanu zawieszenia i układu kierowniczego. Jednym z praktycznych rozwiązań jest przyrząd do sprawdzania luzów zawieszenia, który umożliwia kompleksową diagnostykę jednej z najczęściej stosowanych konstrukcji zawieszenia – typu McPherson.

Praktyczne zastosowanie testera zawieszenia

Procedura diagnostyczna z wykorzystaniem testera (hydraulicznego szarpaka) przebiega w kilku etapach:

1. Pojazd zostaje ustawiony na płytach testowych urządzenia, tak aby koła znalazły się centralnie na wyznaczonym polu roboczym.
2. Hamulec roboczy zostaje zablokowany, co zapewnia, że siły testowe będą przenoszone bezpośrednio na elementy zawieszenia, a nie na układ napędowy.
3. Za pomocą ruchów płyt testowych w kierunkach poprzecznym, wzdłużnym oraz skrętnym, generowane są kontrolowane obciążenia przenoszone na cały układ zawieszenia.
4. Obciążenia te symulują rzeczywiste warunki eksploatacyjne, takie jak przyspieszanie, hamowanie czy jazda po łuku.

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE

Inne

Jak sprawdzić podwozie samochodu przed zakupem?

Mimo że na pierwszy rzut oka samochód może okazać się sprawny, nie zawsze to, co niewidoczne faktycznie jest w dobrym stanie. Weryfikacji podwozia i jego rodzajów jest jednak tyle, co warsztatów oferujących taką usługę. Na czym powinniśmy się skupić i co właściwie sprawdzać? Odpowiedź poniżej. 

Rynek

3 rodzaje tempomatu – innowacje dla bezpieczeństwa i komfortu jazdy

Dzięki innowacyjnym technologiom, takim jak tempomat aktywny i predykcyjny, jazda samochodami staje się nie tylko bezpieczniejsza, ale i bardziej komfortowa. 

Zaletą tego rozwiązania jest możliwość przyłożenia znacznych sił roboczych, które prowadzą do wychylenia całego nadwozia, co umożliwia ocenę komponentów takich jak łożyska kolumn amortyzatorów, podpory wahliwe, a niekiedy także łożyska silnika. Urządzenia tego typu eliminują subiektywność oceny, ograniczają ryzyko przeoczenia wczesnych oznak zużycia i istotnie zwiększają dokładność oraz powtarzalność diagnozy.

Ręczne szarpaki do kół

Uzupełnieniem wyposażenia diagnostycznego są tzw. ręczne szarpaki do badania zawieszenia, umożliwiające generowanie sił w stanie ugięcia resorowania. Narzędzie to okazuje się szczególnie przydatne przy ocenie dużych łożysk gumowo-metalowych, powszechnie stosowanych w tylnych osiach, które trudno zweryfikować przy użyciu standardowych metod. Ręczne szarpaki doskonale sprawdzają się również przy diagnozowaniu luzów na przegubach oraz górnych wahaczach, pozwalając na wprowadzenie ich w ruch ciągnięcia i ściskania.

Stan podwozia a działanie systemów ADAS

Współczesne pojazdy są coraz częściej wyposażane w zaawansowane systemy wspomagania kierowcy (ADAS), takie jak aktywny asystent pasa ruchu, systemy awaryjnego hamowania czy adaptacyjny tempomat. Kluczową rolę w ich prawidłowym funkcjonowaniu odgrywa precyzyjne odwzorowanie geometrii pojazdu, a zatem również stan techniczny komponentów zawieszenia i układu kierowniczego. Zużycie lub uszkodzenia w obrębie zawieszenia — takie jak nadmierne luzy, deformacje wahaczy czy wybite przeguby — mogą prowadzić do błędów w odczytach sensorów ADAS, co przekłada się na nieprawidłowe działanie systemów i spadek poziomu bezpieczeństwa jazdy.

Kalibracja i regulacja systemów ADAS

W warunkach serwisowych wyróżnia się dwie kluczowe procedury, które warunkują prawidłowe działanie systemów wspomagania kierowcy (ADAS): kalibrację oraz regulację czujników i kamer. W zależności od typu pojazdu i rodzaju systemu stosuje się dwa podejścia do tych czynności:

1. Kalibracja/regulacja statyczna – realizowana w warunkach warsztatowych z użyciem specjalnych tablic kalibracyjnych (wzorów/celów), ustawianych względem pojazdu według wytycznych producenta.
2. Kalibracja/regulacja dynamiczna – przeprowadzana podczas jazdy pojazdem, często z wykorzystaniem oprogramowania diagnostycznego, które analizuje dane z czujników w rzeczywistych warunkach drogowych.

W przypadku statycznej kalibracji szczególnie istotne jest precyzyjne ustawienie celu kalibracyjnego względem osi pojazdu – zarówno w płaszczyźnie poziomej, jak i pionowej. W niektórych systemach czujniki (np. radarowe) wyposażone są w śruby do regulacji mechanicznej, co umożliwia ich dokładne ustawienie względem geometrii pojazdu. W pozostałych przypadkach stosuje się regulację elektroniczną (programową) wewnątrz modułu – jednak i tu właściwe ustawienie tablicy kalibracyjnej ma kluczowe znaczenie dla uzyskania poprawnych wyników.

Znaczenie osi jazdy w procesie kalibracji

Jednym z istotnych aspektów kalibracji systemów ADAS jest ustawienie celu kalibracyjnego względem rzeczywistej osi jazdy pojazdu, którą definiuje geometria podwozia – nie samo nadwozie. Ustawianie przyrządów wyłącznie na podstawie powierzchni nadwozia jest niewystarczające, ponieważ może prowadzić do błędów pomiarowych. Producenci pojazdów stosują różne punkty odniesienia do właściwego ustawienia przyrządów kalibracyjnych. W wielu przypadkach bazą jest oś wzdłużna pojazdu, wyznaczana na podstawie konkretnych punktów odniesienia, takich jak np. środek czujnika radarowego i antena dachowa. W takich przypadkach stosuje się laserowe systemy osiowania, które pozwalają precyzyjnie ustawić wzorzec kalibracyjny względem podwozia.

Zanim jednak przystąpi się do właściwej kalibracji, konieczne jest sprawdzenie geometrii zawieszenia, aby upewnić się, że kąty ustawienia kół oraz geometria osi odpowiadają wartościom referencyjnym producenta. Nieprawidłowe ustawienie celu może prowadzić do rozbieżności między obszarem objętym przez czujniki a rzeczywistym kierunkiem jazdy, co z kolei skutkuje błędnym działaniem systemów wspomagających. To kolejny argument za regularną diagnostyką oraz precyzyjną kontrolą stanu technicznego podwozia, która stanowi podstawę dla poprawnej pracy systemów ADAS.

Nowoczesne technologie w diagnostyce podwozia

Rozwój diagnostyki zawieszenia nie kończy się na klasycznych testerach luzów. W ostatnich latach na rynku pojawiły się zaawansowane systemy analityczne, które umożliwiają pomiar mikrowibracji i przyspieszeń bezpośrednio na komponentach zawieszenia. Czujniki montowane na elementach układu jezdnego analizują zmiany przyspieszenia w zakresie nawet mikroG (µG).

Dzięki analizie częstotliwości drgań, możliwa jest bardzo wczesna identyfikacja zużytych lub uszkodzonych komponentów – jeszcze zanim objawy staną się zauważalne podczas standardowej diagnostyki wizualnej czy manualnej. To podejście wyznacza nowy standard precyzji w ocenie stanu zawieszenia i ma szczególne znaczenie w przypadku nowoczesnych pojazdów z zaawansowanymi systemami bezpieczeństwa i komfortu, gdzie nawet minimalne odchylenia w parametrach pracy podwozia mogą wpływać na działanie całego układu elektronicznego.

Profesjonalna diagnostyka podwozia to dziś znacznie więcej niż tradycyjne sprawdzenie luzów czy zużycia elementów. W dobie pojazdów naszpikowanych elektroniką i systemami ADAS, stan techniczny zawieszenia ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo, komfort oraz prawidłowe działanie systemów wspomagania kierowcy. 

Kluczowe znaczenie ma zarówno precyzyjna metoda badawcza, jak i dobór odpowiednich narzędzi – od klasycznych szarpaków, przez testery luzów, po systemy analizujące mikrowibracje. Nowoczesne podejście do diagnostyki zawieszenia pozwala wykryć usterki, zanim staną się one krytyczne. Dlatego warto traktować ocenę podwozia nie jako rutynę, lecz jako strategiczny element zarządzania bezpieczeństwem oraz niezawodnością pojazdu.

Źródło: Materiały redakcyjne