• Rosnące koszty odszkodowań, inflacja i ograniczenia budżetowe zmuszają firmy ubezpieczeniowe do poszukiwania bardziej ekonomicznych rozwiązań.
• Lakierowanie jednego elementu, np. błotnika, to wydatek rzędu kilkuset złotych, w zależności od zakres prac. Koszt malowania całego nadwozia wynosi zwykle kilka tysięcy złotych i może sięgać ponad 10 tysięcy złotych! Gdzie zatem szukać oszczędności?
• Szersze wykorzystanie używanych części zamiennych, wzrost świadomości ekologicznej właścicieli warsztatów oraz presja społeczna, by wdrażać zasady gospodarki o obiegu zamkniętym – oto kierunki zmian zachodzących na rynku.

Recykling i ponowne użycie komponentów samochodowych nabierają coraz większego znaczenia. Każdego roku miliony pojazdów w Europie zostają wycofane z eksploatacji. Przyjęta w 2000 r. przez Parlament Europejski Dyrektywa ELV (End-of-Life Vehicles Directive) reguluje ich utylizację, recykling i odzysk materiałów.

Z czasem przepisy stają się coraz bardziej rygorystyczne, nakładając na branżę dodatkowe wymagania. Zaostrzające się regulacje zmuszają warsztaty lakiernicze do dostosowania procesów technologicznych. Lakierowanie części używanych to proces odmienny od pracy z nowymi elementami – od oceny stanu technicznego, przez zaawansowane przygotowanie powierzchni, aż po dobór metod lakierowania dostosowanych do charakterystyki eksploatowanych komponentów.

Klasyfikacja i ocena używanych elementów 

Pierwszym i najważniejszym etapem pracy z używanymi częściami jest dokładna ocena ich stanu technicznego. Części z demontażu często pochodzą z relatywnie nowych samochodów, zakwalifikowanych jako szkoda całkowita po wypadku. W takiej sytuacji wiele podzespołów pozostaje nienaruszonych i nadaje się do ponownego zastosowania.

Elementy z demontażu można sklasyfikować według różnych poziomów jakości – od niemal nieuszkodzonych po wymagające gruntownej regeneracji. Już na etapie przyjęcia do warsztatu należy wykonać inspekcję wizualną oraz pomiar grubości powłoki lakierniczej.

Standardowa grubość lakieru wynosi 100–130 μm, przy czym w autach produkowanych w Europie po 2007 r. fabryczna powłoka jest cieńsza niż w starszych modelach. Kluczowe aspekty oceny powierzchni lakieru to:

• obecność wgnieceń, rys,
• pozostałości asfaltu, wosku
• oraz ślady wcześniejszych napraw.

Nic dentystyczna usuwa naklejki na karoserii! 

Kolejnym etapem jest demontaż elementów dodatkowych. Używane części często dostarczane są z przyklejonymi uszczelkami, listwami ozdobnymi czy emblematami. Tego typu osprzęt należy usuwać ostrożnie, aby nie uszkodzić głównego komponentu. Do odklejania emblematów stosuje się m.in. żyłkę wędkarską, nić dentystyczną lub plastikową szpachelkę, a przy mocno przylegających oznaczeniach pomocne bywa delikatne ich podgrzanie w celu zmiękczenia kleju.

Proces oczyszczania i szlifowania 

Oczyszczanie używanych części rozpoczyna się od dokładnego mycia specjalistycznymi zmywaczami. Najczęściej stosuje się podejście dwuetapowe: w pierwszej kolejności używa się agresywnego zmywacza wstępnego, który usuwa trudne zabrudzenia, takie jak:

• smoła,
• tłuszcz
• czy pozostałości środków konserwujących.

Następnie powierzchnię odtłuszcza się łagodniejszym zmywaczem międzyoperacyjnym, stosowanym bezpośrednio przed lakierowaniem. Szczególną uwagę należy zwrócić na resztki kleju po emblematach. Można je usuwać mechanicznie, np. przy pomocy gumowego krążka zamocowanego na wiertarce. Trzeba jednak pracować powoli i ostrożnie, by uniknąć przegrzania elementu.

Kolejnym etapem jest szlifowanie, które w przypadku używanych elementów bywa procesem czasochłonnym. Wszystkie zagięcia, narożniki i krawędzie wymagają dokładnego przeszlifowania papierem ściernym o odpowiedniej gradacji – od P120 w miejscach przeznaczonych do szpachlowania, aż po P240 w końcowym etapie przygotowania.

Precyzyjne narządzia do szlifowania

W trudno dostępnych fragmentach szlifowanie trzeba wykonać ręcznie, co zapewnia większą precyzję. Warsztaty korzystające z nowoczesnych technologii coraz częściej sięgają po szlifierki oscylacyjne z systemem odsysania pyłu, co nie tylko poprawia warunki pracy, lecz także gwarantuje lepszą jakość przygotowania powierzchni. Centralne odsysanie eliminuje ryzyko ponownego osadzania się pyłu a oczyszczonym elemencie, a przy częściach skomplikowanych kształtach stosuje się dodatkowo końcówki dopasowane do ich profilu.

Identyfikacja i naprawa ukrytych uszkodzeń 

Używane elementy często wymagają miejscowych napraw. Po oczyszczeniu mogą ujawnić się ukryte wgniecenia lub ślady korozji, niewidoczne wcześniej pod warstwą zabrudzeń. Ogniska rdzy zeszlifowuje się papierem ściernym o gradacji P100–P240 lub przy użyciu krążka z twardej włókniny zamocowanego na wiertarce.

Nawet drobne wykwity mogą skrywać głębsze ogniska pod powierzchnią lakieru, dlatego każde podejrzane miejsce powinno zostać dokładnie sprawdzone. Po usunięciu wad powierzchniowych można przystąpić do szpachlowania.

W przypadku elementów używanych proces ten nie różni się istotnie od standardowego, wymaga jednak większej precyzji w doborze grubości warstwy. Materiał nakłada się z niewielkim zapasem, a nadmiar usuwa się podczas szlifowania wykończeniowego papierem P220–P240.

Na czym polegają badania nieniszczące NDT?

Profesjonalne warsztaty coraz częściej sięgają też po badania nieniszczące NDT (Non-Destructive Testing) w celu wykrycia defektów. Kamery termowizyjne pozwalają ujawnić różnice w przewodnictwie cieplnym, wskazujące na obecność szpachlówki lub innych materiałów naprawczych, a badania ultradźwiękowe umożliwiają precyzyjną ocenę grubości materiału bez ingerencji w element.

Designed by Freepik

Drzwi samochodowe z demontażu podczas procesu polerowania – przykład zastosowania używanych części w naprawie pojazdu.

Technologia lakierowania używanych elementów 

Lakierowanie takich komponentów przebiega podobnie jak w przypadku nowych, jednak wymaga większej staranności na etapie przygotowania powierzchni. Podkład epoksydowy stosuje się wyłącznie tam, gdzie jest to niezbędne – na odsłoniętej stali, aluminium lub szpachlówce.

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE

Lakiernictwo

Przygotowanie do lakierowania - jakie narzędzia wybrać?

Przy wyborze wyposażenia warsztatowego konieczne jest uwzględnienie, z jakimi materiałami będziemy pracować. Nieprawidłowy dobór sprzętu prawdopodobnie pozwoli nam wykonać daną pracę, jednak operując odpowiednimi narzędziami, czynności te wykonamy szybciej i bez zbędnej frustracji.

Jeżeli element nie ma przetarć do podłoża, może wystarczyć miejscowe podkładowanie. Dobór koloru wymaga szczególnej uwagi, zwłaszcza gdy element ma zostać zamontowany w pojeździe z oryginalnym lakierem. Wskazane jest wykonanie natrysku próbnego, który pozwoli zweryfikować zgodność kolorystyczną z sąsiednimi powierzchniami. Próbkę należy przygotować identycznie jak właściwe lakierowanie – z odpowiednio rozcieńczoną bazą, poprawnie ustawionym pistoletem i odpowiednią liczbą warstw.

Systemy dopasowania koloru i kontrola jakości 

Warsztaty lakiernicze coraz częściej wykorzystują spektrofotometry do precyzyjnego doboru barwy. Urządzenia te analizują odbicie światła od powierzchni i na tej podstawie wskazują dokładną formułę mieszanki. Technologia jest szczególnie przydatna w przypadku części używanych, gdzie oryginalny kolor mógł ulec wyblaknięciu pod wpływem promieniowania UV.

Równie istotne są warunki środowiskowe – nowoczesne kabiny lakiernicze eliminują 99,995% cząsteczek o wielkości 0,3 μm, a kontrolowany przepływ powietrza (0,3–0,5 m/s) zapewnia równomierne nanoszenie materiału bez powstawania zawirowań. Po lakierowaniu niezbędna jest dokładna inspekcja.

Lampy inspekcyjne w działaniu

Przy użyciu lamp inspekcyjnych sprawdza się równomierność pokrycia lakierem bazowym oraz obecność ewentualnych defektów:

• niedomalowań,
• cieni
• czy wtrąceń.

W razie wykrycia zanieczyszczeń stosuje się szlifowanie wodnym papierem ściernym o gradacji P1500–P2500, a następnie polerowanie. Proces ten wymaga dużej ostrożności, aby nie uszkodzić świeżej powłoki. Polerowanie rozpoczyna się zwykle od pasty o większej ścieralności (zielonej) nakładanej na twardą gąbkę, a kończy pastą wykończeniową (niebieską) stosowaną na miękkiej, waflowanej gąbce – dzięki temu usuwa się hologramy i uzyskuje jednolity, głęboki połysk.

Coraz większą popularność zdobywają wieloetapowe systemy polerowania, obejmujące nawet 5–6 faz pracy z pastami o różnym poziomie ścieralności. Dzięki temu można stopniowo usuwać kolejne niedoskonałości, by uzyskać perfekcyjne wykończenie powierzchni.

Nowoczesne pasty polerskie z nanotechnologią

Nowoczesne pasty polerskie z nanotechnologią zapewniają gładszy efekt i jednocześnie zmniejszają ryzyko uszkodzenia lakieru. Ważną rolę odgrywają także polerki z regulowaną prędkością obrotową (500–3000 obr./min), które pozwalają precyzyjnie dostosować parametry procesu do rodzaju lakieru i charakteru defektów.

Dokumentacja procesu 

Ostatnim, ale niezwykle istotnym etapem jest dokumentowanie wykonanych prac. Ponadprzeciętna grubość powłoki lakierniczej może wzbudzać wątpliwości podczas przyszłych pomiarów. Warsztat musi być też przygotowany na dużą zmienność stanu technicznego elementów i elastycznie dostosowywać metody pracy do konkretnego przypadku.

Dodatkowym utrudnieniem może być wybór rodzaju części, co często zależy od zapisów w polisie ubezpieczeniowej i wpływa na dobór technologii lakierowania. Dokumentacja powinna zawierać informacje o stanie wyjściowym komponentów, zastosowanych materiałach i końcowej grubości powłoki.

Wyzwania ekonomiczne i organizacyjne

Rosnące koszty materiałów i energii sprawiają, że ceny usług lakierniczych prawdopodobnie pójdą w górę. Stosowanie używanych części w naprawach:

• zmniejsza zapotrzebowanie na nowe komponenty,
• ogranicza ilość odpadów
• i pozytywnie wpływa na środowisko.

Dla warsztatów lakierniczych oznacza to jednak konieczność inwestowania w szkolenia personelu i dostosowania procesów technologicznych. Warsztat musi być też przygotowany na dużą zmienność stanu technicznego elementów i elastycznie dostosowywać metody pracy do konkretnego przypadku. Dodatkowym utrudnieniem może być wybór rodzaju części, co często zależy od zapisów w polisie ubezpieczeniowej i wpływa na dobór technologii lakierowania.

Dodatkowe aspekty

Lakierowanie używanych elementów wpisuje się w trend gospodarki o obiegu zamkniętym, pozwalając przedłużyć ich żywotność i uniknąć złomowania. Warsztaty świadczące takie usługi mogą pozycjonować się jako przyjazne środowisku, co staje się coraz bardziej istotnym atutem marketingowym.

Lakierowanie części z odzysku to dziś nie tylko techniczne wyzwanie, ale także realna szansa na rozwój warsztatu. Wymaga starannego przygotowania oraz precyzji wykonania, ale pozwala łączyć ekonomię z ekologią.

Źródło: Materiały redakcyjne