Wzajemne współdziałanie układów zawieszenia i hamulcowego jest oczywistością, podobnie jak ich przełożenie na bezpieczne poruszanie się na drodze. Trzeba jasno zdawać sobie sprawę, że choć uszkodzenie pojedynczych elementów powyższych układów nie sprawia, że jazda staje się niemożliwa, to jednak może być to skrajnie niebezpieczne. Problem w tym, że wraz z przejechanymi kilometrami poszczególne elementy zawieszenia zużywają się stopniowo i kierowca może nawet tego nie odczuwać (tylko nieliczni są w stanie już po pierwszych symptomach rozpoznać, że coś się dzieje w zawieszeniu). Również będące tego następstwem pogorszenie właściwości jezdnych nie następuje z dnia na dzień. Stąd tak istotna jest regularna kontrola zawieszenia i właściwe oraz szybkie zdiagnozowanie wszelkich uszkodzeń.

– Układ zawieszenia w samochodzie jest jednym z ważniejszych układów wpływających na bezpieczeństwo jazdy. Elementy zespołu tłumiąco-resorującego, czyli amortyzator, sprężyna zawieszenia czy górny zestaw montażowy, to elementy odpowiadające nie tylko za tłumienie drgań i wibracji, ale przede wszystkim mające bezpośredni wpływ na drogowe bezpieczeństwo pojazdu – wyjaśnia Andrzej Chmielewski, specjalista ds. produktowo-technicznych, KYB Europe GmbH Sp. z o.o. Oddział w Polsce.

Trudne zadanie amortyzatorów

Z jednej strony mają sprawić, by podczas pokonywania nierówności samochód nie podskakiwał za bardzo, z drugiej zaś – by nierówności nawierzchni nie były przenoszone na kabinę pasażerską. Mają zapobiegać nadmiernemu kołysaniu się nadwozia, a także oderwaniu się kół od nawierzchni drogi. W skrócie – mają olbrzymi wpływ zarówno na komfort jazdy, jak i na właściwości podczas dynamicznej jazdy.

– Amortyzatory wraz ze sprężynami zawieszenia zapewniają stały kontakt koła z nawierzchnią drogi. Jeśli działanie to zostanie zaburzone, bezpieczeństwo jazdy staje się mocno ograniczone – tłumaczy Andrzej Chmielewski i dodaje, że amortyzatory wpływają także bezpośrednio na prawidłowe działanie układu hamulcowego. W przypadku uszkodzenia tego elementu utrata przyczepności kół z nawierzchnią drogi w znacznym stopniu wydłuża drogę hamowania pojazdu, powodując tym samym większe zagrożenie podczas jazdy.

Jak mówi Łukasz Skowronek, brand manager w firmie Auto Partner, mimo dynamicznego, a wręcz rewolucyjnego rozwoju pojazdów na przestrzeni ostatnich 20 lat, jedno się nie zmieniło – za prowadzenie samochodu dalej odpowiada zawieszenie, a opona to jedyna powierzchnia, która ma kontakt z nawierzchnią drogi. – Niesprawne amortyzatory mają negatywny wpływ na prowadzenie samochodu oraz na system ABS. Zużyty amortyzator powoduje odrywanie się koła przy przejeździe przez nierówności. W sytuacji, gdy hamujemy na nierównej drodze z poprzecznymi nierównościami, a amortyzatory nie mają odpowiedniej siły tłumienia, czujniki systemu ABS mogą podawać złe informacje, nieprawidłowo sterując systemem ABS – tłumaczy Łukasz Skowronek.

Elektroniczni pomocnicy mniej skuteczni

Nie tylko praca systemu ABS może zostać zakłócona na skutek niesprawnych amortyzatorów. Gorzej funkcjonować mogą również inne elektroniczne systemy wspomagania kierowcy, jak np. system przeciwdziałający poślizgowi kół napędzanych (ASR) czy system kontroli trakcji (ESP). Uszkodzenia amortyzatorów w pojeździe powodują niebezpieczne zachowanie pojazdu w trakcie jazdy, skutkujące np. nurkowaniem przodu podczas hamowania czy opadaniem tyłu podczas przyspieszania. Następuje również zauważalne ograniczenie stabilizacji auta w trakcie pokonywania łuków czy zakrętów.

– Uszkodzenia sprężyn zawieszenia, a w szczególności pęknięcia, mogą doprowadzić do powstania nierównomiernego prześwitu po obu stronach pojazdu, co w ogromnym stopniu pogarsza prowadzenie samochodu na drodze – dodaje Andrzej Chmielewski.

Na negatywny wpływ uszkodzonego zawieszenia na systemy bezpieczeństwa czynnego zwraca uwagę również Mateusz Bednarski, ekspert techniczny marki Kamoka: Począwszy od układu ABS, który w przypadku niesprawnych amortyzatorów diametralnie wydłuży drogę hamowania, po choćby systemy typu „line assist”, które przy nadmiernych luzach w zawieszeniu, czy układzie kierowniczym, mogą stać się wręcz niebezpieczne.

Liczne zagrożenia

Nie tylko jazda z uszkodzonymi amortyzatorami negatywnie wpływa na prowadzenie samochodu i może spowodować zagrożenie na drodze. Niebezpieczny może być każdy, nawet najmniejszy, niesprawny element zawieszenia. Zdaniem Łukasza Skrzypka, specjalisty do spraw techniczno-handlowych w firmie Tedgum, jazda np. z uszkodzonymi tulejami zawieszenia ma ogromny wpływ na pracę całego układu zawieszenia. Często zostaje zmieniona geometria kół, co znacznie pogarsza właściwości jezdne oraz powoduje nierównomierne zużycie opon. – Ciekawy przykład wpływu jednego elementu zawieszenia na pozostałe układy występuje w BMW serii 5 (E60) – mówi Łukasz Skrzypek. – W przypadku występowania nieznacznego luzu na tulei wahacza przedniego górnego podczas hamowania mogą występować niepożądane wibracje. Ta przypadłość jest często diagnozowana jako objaw krzywych tarcz, podczas gdy przyczyna takiego zachowania leży we wspomnianej tulei.

Do utraty kontroli nad pojazdem, w rezultacie której może dojść do nieszczęśliwego zdarzenia drogowego, jak tłumaczy Andrzej Chmielewski, mogą prowadzić wszelkiego rodzaju uszkodzenia elementów tłumiących drgania czy pozostałych komponentów układu zawieszenia oraz luzy w tym układzie. Również prawidłowe ustawienie geometrii jest ogromnie ważne dla bezpieczeństwa jazdy. – Dlatego nasza firma zaleca wykonanie takiej kontroli po każdej wymianie podzespołów należących do tego układu. Niestety, luzy w układzie zawieszenia wykluczają możliwość prawidłowego ustawienia geometrii – mówi ekspert firmy KYB.

Utrata panowania nad samochodem to skrajny przypadek źle funkcjonującego układu zawieszenia, ale na co dzień można spotkać się z wieloma innymi następstwami jazdy z niesprawnymi podzespołami mechanicznymi zawieszenia. Krzysztof Otto, ekspert ds. gamy Eurorepar, jako następstwa jazdy z niesprawnymi amortyzatorami czy sprężynami bądź nadmiernymi luzami na poszczególnych elementach układu zawieszenia wymienia przede wszystkim wydłużoną drogę hamowania, która przy prędkości ok. 50 km/h może być dłuższa nawet o 2,5 m, a więc tyle, ile często wynosi szerokość przejścia dla pieszych, a także pogorszenie się stabilności prowadzenia samochodu i komfortu jazdy.

Z kolei Łukasz Skowronek dodaje, że nieprawidłowa geometria to jedna z głównych przyczyn trudności w prowadzeniu naszego samochodu. Przyczyną może być również źle ustawione koło kierownicy. Ponadto wszelkie luzy w zawieszeniu mają wpływ na komfort podróżowania oraz na bezpieczeństwo, zaś skutkiem wybitego i niewymienionego sworznia może być nawet urwane koło.

Do innych niepożądanych skutków jazdy z niesprawnym zawieszeniem możemy zaliczyć także wiekszą podatność na zjawisko aquaplaningu podczas jazdy po mokrej nawierzchni, niższą precyzję prowadzenia oraz skróconą żywotność ogumienia. – Zwiększone drgania i brak stabilizacji podczas jazdy mogą z kolei powodować zakłócenia w działaniu systemów samopoziomowania reflektorów i dodatkowo przyczyniać się do oślepiania kierowców jadących z przeciwka – dodaje Andrzej Chmielewski.

Efekt domina

Gorsze właściwości jezdne to jedno, ale warto też pamiętać, że układ zawieszenia pojazdu jest swego rodzaju „naczyniem powiązanym” – uszkodzenie jednego elementu wpływa na żywotność i czas eksploatacji podzespołów ze sobą współpracujących. Bardzo często klienci nie zastanawiają się nad konsekwencjami jazdy na uszkodzonym zawieszeniu.

Według Andrzeja Chmielewskiego bardzo ważną rolę pełnią tutaj elementy sprężyste i tłumiące drgania, takie jak amortyzatory, sprężyny zawieszenia czy górne zestawy montażowe. Uszkodzenia tych elementów mogą mieć ogromne konsekwencje i nieść za sobą dodatkowe koszty związane z uszkodzeniami innych podzespołów bezpośrednio narażonych na działanie zwiększonych sił, obciążeń i drgań. Zwiększenie drgań wpływa destrukcyjnie na zużywanie się sprężyn zawieszenia oraz innych elementów znajdujących się w układzie zawieszenia, takich jak tuleje metalowo-gumowe, sworznie wahaczy, końcówki i drążki kierownicze, łączniki i gumy stabilizatorów. Oprócz typowych elementów zawieszenia poprzez zwiększenie drgań i ograniczenie ich absorpcji oraz występowanie większych sił i obciążeń na przyspieszone zużycie narażone są takie elementy, jak przekładnie kierownicze, przeguby homokinetyczne czy łożyska skrzyń biegów. – Zwiększenie amplitudy drgań i brak kontaktu koła z nawierzchnią drogi przyspiesza proces zużywania się opon oraz łożysk w kołach pojazdu – dodaje ekspert firmy KYB. – Bardzo ważną rolę pełnią tutaj również górne zestawy montażowe. Ich stan techniczny i prawidłowe działanie mają ogromny wpływ na żywotność nie tylko amortyzatorów czy sprężyn, ale także pozostałych podzespołów w układzie zawieszenia.

Jazda z uszkodzonymi elementami układu zawieszenia pojazdu w dłuższej perspektywie może działać destrukcyjnie nie tylko na pozostałe komponenty tego układu, przyspieszając ich zużycie i narażając użytkownika na dodatkowe koszty, ale również może wpływać negatywnie na funkcjonowanie innych układów, w tym np. układu kierowniczego, układu przeniesienia napędu czy też układu napędowego.

– Przenoszenie nadmiernych drgań (ich amplitudy), wynikające z jazdy z uszkodzonymi elementemi zawieszenia, przyspieszy zużycie nie tylko innych elementów tego układu, ale może odbić się także na trwałości układu przeniesienia napędu (półosie, przeguby, sprzęgło), silnika czy nawet elementach nadwozia, powodując pęknięcia bądź naprężenia. To z kolei grozi korozją lub ograniczeniem sztywności nadwozia – tłumaczy ekspert techniczny marki Kamoka.

Również według Krzysztofa Otto samochód to skomplikowany mechanizm, który składa się z wielu podzespołów oraz pojedynczych elementów i niesprawność jednego z nich nie jest obojętna dla innych. Dlatego też pojawienie się którejś z powyżej wspomnianych usterek ma wpływ na szybkość zużywania się współpracujących elementów. – Dla przykładu, klocki i tarcze hamulcowe zużywają się szybciej, bo skuteczne hamowanie wymaga użycia większego nacisku na pedał hamulca. Bieżnik opon zużywa się nierównomiernie i z tego powodu muszą być one wcześniej wymienione. Luzy w układzie zawieszenia spowodują przedwczesne zużycie elementów układu kierowniczego (np. końcówek drążków) – wymienia ekspert ds. gamy Eurorepar, dodając, że tego typu zależności jest z pewnością znacznie więcej.

Ryzyko wystąpienia niebezpiecznej sytuacji na drodze, a w dłuższej perspektywie także zwiększenia kosztów związanych z pojawiającymi się usterkami układu zawieszenia, każą pamiętać o jego regularnej kontroli i o kompleksowej wymianie podzespołów w razie ich uszkodzenia. Wymiana tylko najbardziej zniszczonych elementów może okazać się jedynie chwilową oszczędnością. Poza tym, jak dodaje Krzysztof Otto, wycieki oleju z amortyzatorów, ślady ich korozji, pęknięcia obudowy czy sprężyn zawieszenia, luzy w układzie zostaną z pewnością zakwestionowane podczas okresowego badania technicznego i będą powodem nieprzedłużenia ważności dowodu rejestracyjnego.

Raven Media