Napęd rozrządu z paskiem zębatym
ARTPROXIMO/stock.adobe.comZębate paski rozrządu oferują wiele zalet w porównaniu z napędami łańcuchami i uznawane są za niemal bezobsługowe. Mimo to mogą ulec zużyciu, a w najgorszym wypadku – spowodować poważne uszkodzenie silnika. Poniżej wyjaśniamy, jak tego uniknąć.
Od lat 70. XX wieku paski zębate sukcesywnie wypierają klasyczne łańcuchy rozrządu. Już w 1961 r. Hans Glas wprowadził w modelu Glas 1304 TS pasek zębaty z tworzywa sztucznego jako napęd wałka rozrządu. Obecnie paski te są szeroko stosowane do synchronizacji wału korbowego z wałkiem rozrządu, szczególnie w silnikach z górnym wałkiem.
Pasek rozrządu ma kilka istotnych zalet względem łańcucha:
- niższa masa, co zmniejsza bezwładność elementów ruchomych silnika,
- cichsza praca, dzięki brakowi metalicznego kontaktu,
- minimalne wydłużanie się w trakcie eksploatacji,
- większa elastyczność przy projektowaniu układu napędowego,
- niższe opory tarcia, co wpływa na efektywność pracy silnika.
Nowoczesny pasek rozrządu to zaawansowana konstrukcja: grzbiet paska jest wykonany z kauczuku syntetycznego (polichloropren), rdzeń z włókna szklanego, zęby z gumy chloroprenowej pokryte tkaniną poliamidową.
Typowy układ rozrządu zawiera:
- koło zębate wału korbowego,
- pasek zębaty,
- koło zębate wałka rozrządu,
- rolki prowadzące i rolkę napinającą,
- opcjonalnie dodatkowe elementy (pompa oleju, pompa wody).
Żywotność i ryzyko awarii
W starszych silnikach benzynowych pasek rozrządu wytrzymuje od 120 000 do 160 000 km, w dieslach – od 90 000 do 160 000 km. W nowoczesnych jednostkach osiągana żywotność to nawet 240 000 km.
Pomimo wysokiej trwałości napędów paskowych nie można ich ignorować ze względów bezpieczeństwa. Gdy pas zębaty pęknie lub rolka napinająca/prowadząca przestanie działać, może to spowodować poważne uszkodzenie silnika.
Zasady wymiany – zestawy i praktyka
Wymieniając pasek rozrządu, zawsze należy wymienić również rolki prowadzące i napinające, a także sprawdzić koła pasowe – szczególnie w napędach synchronicznych. Producenci części zamiennych oferują kompletne zestawy. Pominięcie tych zaleceń grozi przedwczesną awarią układu napędowego.
Krytyczne znaczenie napędów synchronicznych
W napędach synchronicznych sterowania silnika pasek zębaty synchronizuje ruch obrotowy między wałem korbowym a wałkiem rozrządu. Dzięki temu zawory otwierają się i zamykają we właściwym czasie. Gdy pasek zębaty pęknie podczas jazdy lub zęby przeskoczą z powodu zużycia, wały przestają pracować synchronicznie. W rezultacie zawory nie zamykają się na czas i uderzają w dno tłoka.
Typowe przyczyny awarii napędu pasowego
1. Nieprawidłowe napięcie paska (80% awarii):
Zbyt wysokie napięcie – powoduje przedwczesne zużycie pasa i rolek; często widoczne są przebarwienia termiczne powierzchni rolek (kolor niebiesko-brązowy).
Zbyt niskie napięcie – skutkuje nieprawidłową pracą napędzanych komponentów, przeskakiwaniem zębów lub ześlizgiwaniem się paska z prowadnicy.
2. Błąd osiowania (niewspółosiowość):
- Niewłaściwy montaż elementów prowadzi do zużycia boków paska, uszkodzeń krawędzi rolek oraz nadmiernego zużycia mechanicznego.
MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE
- Olej silnikowy, płyn chłodniczy lub brud drogowy mogą powodować poślizg paska, jego uszkodzenie lub zablokowanie rolek prowadzących.
4. Uszkodzenia mechaniczne:
- Nierówna powierzchnia montażowa, błędy w mocowaniu rolek prowadzących lub napinającej, nieprawidłowy moment dokręcania, a także montaż paska przy gorącym silniku to częste źródła problemów.
Procedura wymiany paska rozrządu – krok po kroku
- Odłącz ujemny biegun akumulatora.
- Zdemontuj wszystkie paski napędowe i inne przeszkadzające elementy (np. przewody, osłony, dystanse).
- Obracaj wał korbowy zgodnie z kierunkiem obrotu silnika, aż znaki na kołach pokryją się ze znakami na obudowie.
- Poluzuj rolkę napinającą, zdejmij pasek rozrządu.
- Sprawdź stan rolek i kół pasowych, w razie zużycia – dokonaj ich wymiany.
- Załóż nowy pasek rozrządu ręcznie – bez użycia narzędzi podważających!
- Napnij pasek zgodnie z zaleceniami producenta:
- automatyczny napinacz – poluzuj śrubę, pozwól rolce ustawić się samoczynnie,
- ręczny napinacz – ustaw napięcie przy użyciu testera paska rozrządu.
- Obróć silnik wałem korbowym dwukrotnie w kierunku jego pracy.
- Sprawdź pokrycie znaków synchronizacyjnych oraz napięcie paska – w razie potrzeby wyreguluj ponownie
- Zamontuj pokrywę rozrządu, paski napędowe oraz przewody.
- Podłącz akumulator.
- Wypełnij naklejkę serwisową z datą i przebiegiem, a następnie umieść ją w widocznym miejscu w komorze silnika.
Zawsze należy stosować się do wytycznych producenta pojazdu. Każde odstępstwo może skutkować utratą gwarancji lub poważnymi awariami. Profesjonalne narzędzia, precyzyjny montaż i pełna wymiana komponentów to klucz do bezawaryjnej pracy układu rozrządu.
Źródło: Materiały redakcyjne
