Ilustracja główna: Wyciek oleju z uszczelniacza wału korbowego wpływa negatywnie na czas eksploatacji paska rozrządu. Źródło: M.Leśniewski

1. Wycieki oleju silnikowego 

Wycieki oleju silnikowego to grupa usterek, które mogą mieć wiele źródeł i powodować mniej lub bardziej poważne uszkodzenia. Do głównych czynników, które przyczyniają się do powstania wycieków oleju, należą przede wszystkim:

• zużycie eksploatacyjne uszczelnień jednostki napędowej (ilustracja 1),
• zbyt wysokie ciśnienie w skrzyni korbowej silnika,
• błędy montażowe
• i uszkodzenia mechaniczne.

Spośród wymienionych rodzajów uszkodzeń najgroźniejsze jest uszkodzenie mechaniczne, np. trwałe uszkodzenie miski olejowej w wyniku najechania samochodu na przeszkodę. Konsekwencją tego typu awarii jest zwykle szybki ubytek oleju i związane z tym ryzyko zatarcia silnika.

• Uszczelki,
• uszczelniacze
• czy też pierścienie typu O-ring

to części, które podlegające zużyciu eksploatacyjnemu. Może ono zostać znacznie przyspieszone, kiedy silnik będzie miał problemy z układem chłodzenia i stale się przegrzewał.

Kolejnym czynnikiem, który zwiększa wycieki oleju i skalę jego zużycia przez silnik, jest nieprawidłowe działanie układu odpowietrzania skrzyni korbowej. Znaczny wzrost ciśnienia w skrzyni korbowej, który jest spowodowany np. zapchaną odmą, sprawi, że uszczelniacze wału korbowego i wałków rozrządu przestaną spełniać swoją funkcję i będą źródłem nieszczelności.

2. Brak ciśnienia oleju lub jego za niski poziom w silniku 

Problemy z prawidłowym ciśnieniem oleju w silniku i diagnostyką takich nieprawidłowości nabierają zupełnie innego znaczenia, kiedy spojrzy się na nowoczesną konstrukcję jednostek napędowych. Wprowadzane coraz powszechniej pompy oleju o zmiennej wydajności komplikują w znacznym stopniu budowę układu smarowania, jeśli weźmie się pod uwagę, że sterownik silnika decyduje o docelowym ciśnieniu, jakie generuje pompa.

W wielu przypadkach pierwszym krokiem w poszukiwaniu przyczyn spadku ciśnienia oleju jest podłączenie urządzenia diagnostycznego i sprawdzenie kodów usterek. Z bardziej oczywistych powodów, które mogą być przyczyną problemów z ciśnieniem oleju, należy wymienić:

• niski stan poziomu oleju,
• znacznie obniżone właściwości oleju (w wyniku wymieszania go z paliwem lub płynem układu chłodzenia), uszkodzenie napędu pompy,
• zatkanie smoka pompy (ilustracja 2)
• czy nadmierne zużycie pompy oleju.

Ilustracja 2. Zatkanie smoka pompy oleju skutkuje obniżeniem ciśnienia, co staje się widoczne przy większych prędkościach obrotowych silnika. Źródło: M.Leśniewski 

3. Problem z mokrymi paskami rozrządu 

Skoro poruszony został temat zatkania smoka pompy oleju, należy napisać kilka słów także o przyczynie tego niebezpiecznego zjawiska. Najbardziej powszechna dotyczy zatkania sitka smoka pozostałościami masy uszczelniającej (silikonu) lub drobnymi fragmentami ciał obcych.

Ostatnio jednak – za sprawą francuskich silników typu 1.2 Pure Tech – warsztaty zaczęły sygnalizować problemy układu smarowania, które wiążą się także z łuszczącym się paskiem rozrządu. Pasek napędu rozrządu w tym 3-cylindrowym silniku pracuje bowiem w kąpieli olejowej (tzw. pasek mokry) i po pewnym czasie ulega uszkodzeniu, a jego fragmenty zatykają smok pompy.

Jako przyczynę uszkodzenia producent podaje obniżenie właściwości oleju, przez co zużyty olej wpływa destrukcyjnie na materiał, z jakiego wykonany jest pasek. Nadmierne zużycie oleju jest spowodowanie zaniedbaniami serwisowymi i rozrzedzaniem oleju przez niespalone paliwo. Producent silnika wprowadził nawet akcje serwisowe, które miały polegać na zaktualizowaniu oprogramowania pod kątem ograniczenia procesu degradacji oleju.

Ostatecznie zmieniono konstrukcję napędu rozrządu i w miejsce paska wprowadzono łańcuch. Niektórzy producenci (np. Volkswagen) do napędu pompy oleju stosują mokre paski zębate i jak na razie to rozwiązanie nie generuje żadnych problemów (ilustracja 3).

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE

Oleje i smary

Jak często wymieniać olej silnikowy?

Wymiana oleju silnikowego to temat, który wciąż budzi wiele emocji. Z jednej strony zaawansowanie technologiczne współczesnych środków smarnych obiektywnie przedłuża ich zdolność do zachowania swoich właściwości. Z drugiej strony wszystko ma swoje granice. Gdzie one leżą i jak decyzja o skróceniu lub wydłużeniu interwału wymiany oleju wpływa na nasz silnik?

Ilustracja 3. Napęd pompy oleju w silniku 2.0 TDI Volkswagena. Źródło: M.Leśniewski

4. Nieprawidłowości w układach zmiennych faz rozrządu 

Jeżeli spojrzymy na olej jak na element konstrukcyjny silnika, zauważymy, że jego zadanie nie ogranicza się tylko do smarowania i chłodzenia podzespołów jednostki napędowej. Olej pośredniczy także w działaniu układu zmiennych faz rozrządu i od jego jakości zależy sprawność tego systemu.

Jeżeli olej będzie nadmiernie zanieczyszczony, może dojść do zatkania kanałów w części hydraulicznej układu i do zakłóceń w funkcjonowaniu zmieniacza faz. Olej w trakcie eksploatacji traci swoje właściwości fizykochemiczne, ale kiedy dodatkowo nastąpi poważne obniżenie tych właściwości (spowodowane np. rozcieńczeniem oleju paliwem lub płynem układu chłodzenia), pompa oleju nie będzie potrafiła zbudować wymaganego ciśnienia.

Odpowiednie ciśnienie oleju jest więc kluczowym czynnikiem, który pozwala na kątową zmianę położenia wałka realizowaną przez zmieniacz faz rozrządu (ilustracja 4). W wielu przypadkach diagnozowanie usterek, które dotyczą systemu zmiany faz rozrządu, należy rozpocząć od weryfikacji stanu oleju silnikowego.

Ilustracja 4. Zmieniacze faz rozrządu w Porsche Panamera 4S. Źródło: M.Leśniewski

5. Zmiana zapachu, barwy i konsystencji oleju 

Olej silnikowy jest materiałem eksploatacyjnym, który może dostarczyć wielu ciekawych informacji na temat kondycji jednostki napędowej. Mechanik powinien więc umieć ocenić: wygląd i zapach oleju, aby na tej podstawie wyciągnąć wnioski o stanie silnika i jego układów.

Jeżeli olej ma silny zapach benzyny i rozcieńczoną konsystencję, zazwyczaj sygnalizuje to, że nadmierna dawka paliwa przedostaje się do wnętrza silnika. Przyczyn należy szukać wtedy w układzie paliwowym (uszkodzony wtryskiwacz) lub układzie chłodzenia (silnik nie osiąga temperatury – usterka termostatu) albo zweryfikować działanie czujnika temperatury (czujnik wysyła zafałszowany sygnał i dawka paliwa jest wysoka).

Olej o wyraźnie maślanym zabarwieniu oraz gęstej konsystencji (ilustracja 5) może świadczyć o uszkodzeniu układu chłodzenia (nieprawidłowa praca termostatu) lub problemach z uszczelką pod głowicą. Z kolei olej o silnym zapachu spalenizny sygnalizuje, że silnik jest nadmiernie przeciążony i ma problemy z układem chłodzenia.

Ilustracja 5. Olej o typowo mlecznym zabarwieniu może zwiastować poważne problemy z uszczelką pod głowicą. Źródło: M.Leśniewski

Źródło: Materiały redakcyjne