Czyszczenie i pielęgnacja lakierów specjalnych
sofiko14/stock.adobe.comW motoryzacji kolor przestał być tylko ozdobą. Stał się narzędziem projektowym i technologicznym, a lakier bezbarwny – kluczowym elementem wpływającym na odbicie światła i postrzeganie koloru. Lakiery specjalne, takie jak kameleonowe, perłowe czy satynowe, całkowicie zmieniają charakter pojazdu. Jednocześnie wymagają od lakierników i detailerów wyjątkowej precyzji podczas pielęgnacji i naprawy.
- Lakiery specjane: podział, właściwości, osobne wymagania dotyczące czyszczenia i pielęgancji. Porady EXPERTów.
- Metoda dwóch wiader oraz inne sposoby radczenia sobie z trudnymi zanieczyszczeniami na lakierach specjalnych.
- Edukacja klienta zaczyna się już w momencie wyboru lakieru specjalnego. Jakich błędów nie popełniać, przed czym przestrzec właściciela pojazdu posiadającego unikatową karoserię?
Dla warsztatów lakierniczych i firm, które zajmują się autodetailingiem, lakiery specjalne stały się nie tylko wyzwaniem technologicznym, ale także rosnącym obszarem specjalizacji. Każda z tych powłok ma własną charakterystykę, która wynika z budowy warstwowej i rodzaju zastosowanych pigmentów. Wymaga to indywidualnego podejścia przy polerowaniu, czyszczeniu i zabezpieczaniu.
Klienci oczekują bowiem, że fachowiec nie tylko usunie defekt, ale także zachowa oryginalny efekt wizualny – a błędy w doborze środków lub metod mogą trwale zmienić strukturę powierzchni. W wielu przypadkach jedynym sposobem przywrócenia pierwotnego wyglądu jest ponowne lakierowanie całego elementu.
Struktura i technologia lakierów specjalnych
Pod pojęciem „lakier specjalny” kryje się szeroka gama wykończeń, które różnią się nie tylko kolorem, ale również sposobem, w jaki powierzchnia odbija światło i zmienia odcień w zależności od kąta patrzenia. W lakierach tych wykorzystano nowoczesne pigmenty interferencyjne i drobiny miki lub aluminium zawieszone w przezroczystej bazie.
Unikalny efekt lakierów specjalnych wynika z wielowarstwowej struktury powłoki. Lakiery typu kameleon (określane też jako flip-flop) zawierają pigmenty interferencyjne zbudowane z ultracienkich płatków o strukturze wielowarstwowej, która ma grubość zaledwie kilka mikrometrów.
Zmiana koloru lakieru w zależności od kąta patrzenia to efekt interferencji optycznej fal świetlnych – zjawiska znanego z powierzchni baniek mydlanych czy skrzydełek owadów. Efekt ten uzyskuje się dzięki zawartym w składzie pigmentu dodatkom, takim jak płytki krzemowe, tlenek żelaza lub dwutlenek tytanu.
Lakiery perłowe wykorzystano pigmenty na bazie płatków miki pokrytych tlenkiem tytanu lub żelaza. Ułożone równolegle do powierzchni, odbijają światło w sposób rozproszony, tworząc charakterystyczną głębię i subtelne migotanie koloru. Efekt perłowy wynika ze zjawiska wielokrotnego odbicia i załamania światła w cienkiej warstwie pigmentu.
Lakiery matowe i satynowe różnią się od błyszczących przede wszystkim budową warstwy bezbarwnej. Lakier bezbarwny zawiera drobne cząstki rozpraszające światło lub ma mikrostrukturę powierzchni, która odbija promienie dyfuzyjnie zamiast kierunkowo. Dzięki temu powstaje wrażenie matowości lub satyny, zależnie od stopnia rozproszenia.
W większości przypadków pigment efektowy znajduje się w warstwie bazowej, pod bezbarwnym lakierem (klarem). To właśnie klar stanowi pierwszą linię obrony przed zanieczyszczeniami, promieniowaniem UV i uszkodzeniami mechanicznymi. W lakierach fabrycznych jego grubość wynosi zazwyczaj 35–50 mm, a zbyt intensywne oddziaływanie mechaniczne może trwale zmienić jego właściwości optyczne.
Poznaj zdanie EXPERTa z Basf Coatings Services dotyczące wyzwań przy stosowaniu lakierów Glasurit.
Dlaczego lakiery specjalne wymagają innego podejścia
Złożona budowa tych powłok decyduje nie tylko o ich wyjątkowości, lecz także o podatności na uszkodzenia podczas pielęgnacji i napraw. Wystarczy zbyt twarde włosie szczotki, agresywny detergent lub nieodpowiednia pasta polerska, żeby naruszyć cienką warstwę klaru i bezpowrotnie zniszczyć efekt wizualny. W lakierach kameleon kluczowe jest precyzyjne ułożenie pigmentu.
Cząstki mają postać ultracienkich płatków, które w trakcie schnięcia warstwy bazowej ustawiają się równolegle do powierzchni pod wpływem grawitacji i właściwości reologicznych materiału. Jeśli warstwa bezbarwna lakieru bezbarwnego zostanie nierównomiernie zeszlifowana lub uszkodzona, załamanie światła staje się niejednorodne, pojawią się prześwity, plamy lub miejsca o zmienionej barwie.
Podobny problem dotyczy lakierów perłowych, w których nierówna grubość klaru zaburza wielokrotne odbicia światła od płatków miki. Lakiery matowe są szczególnie podatne na uszkodzenia mechaniczne. Pocieranie, polerowanie czy kontakt z agresywnym środkiem chemicznym może miejscowo zmienić strukturę powierzchni, co prowadzi do powstania błyszczących plam.
W przypadku takich powłok nie ma możliwości korekty bez ponownego lakierowania całego elementu. Producenci lakierów efektowych podkreślają konieczność stosowania szczególnych procedur pielęgnacyjnych. Należy unikać automatycznych myjni szczotkowych, nieumiejętnego użycia past ściernych i nieodpowiednich środków nabłyszczających. Nieprawidłowa pielęgnacja może spowodować lokalną zmianę połysku, która w przypadku lakierów kameleonowych lub perłowych staje się natychmiast widoczna pod każdym kątem.
Mycie lakierów specjalnych – metoda dwóch wiader
Mycie samochodu pokrytego lakierem specjalnym wymaga znacznie większej staranności niż w przypadku standardowych powłok. Dla warsztatów detailingowych to podstawowa, powtarzalna usługa, dlatego procedura powinna być maksymalnie dopracowana i bezpieczna.
Przygotowanie do mycia należy rozpocząć od zapewnienia odpowiednich warunków. Lakiery specjalne myje się wyłącznie w cieniu, przy temperaturze powierzchni karoserii nieprzekraczającej 25–30°C. Mycie gorącego lakieru powoduje zbyt szybkie odparowanie wody i odkładanie się minerałów, co w przypadku powłok matowych prowadzi do trwałych, trudnych do usunięcia plam.
Wstępne płukanie myjką wysokociśnieniową (zalecane ciśnienie: 70–100 bar) pozwala usunąć luźne zanieczyszczenia bez kontaktu mechanicznego. Dyszę należy prowadzić w odległości co najmniej 30–40 cm od powierzchni, pod kątem około 45°. Zbyt silny strumień wody skierowany prostopadle może uszkodzić klar, szczególnie w rejonie krawędzi i przetłoczeń.
Metoda dwóch wiader to standard w profesjonalnym detailingu, który w przypadku lakierów specjalnych jest absolutnym wymogiem. Pierwsze wiadro wypełnia się roztworem pH-neutralnego szamponu (pH 6–8), drugie – czystą wodą do płukania rękawicy lub gąbki. Szampon powinien być przeznaczony do delikatnych powłok, bez dodatku wosku, nabłyszczaczy i silnych detergentów.
Należy unikać preparatów zawierających silikony, które mogą tworzyć cienką warstwę połyskującą – szczególnie niepożądaną w lakierach matowych. Do mycia najlepiej stosować rękawicę z wysokogatunkowej mikrofibry o długim włosiu (ok. 400 GSM lub więcej), niemającą szwów i usztywnień.
Pracuje się liniowo, bez okrężnych ruchów i z minimalnym naciskiem. Po każdym przejściu rękawicę należy dokładnie wypłukać w czystej wodzie, aby usunąć drobiny brudu – główną przyczynę mikrorys.
Osuszanie karoserii jest równie istotne jak samo mycie. Wody nie należy ścierać z powierzchni. Jej nadmiar należy usunąć, najlepiej wydmuchując ją sprężonym powietrzem o ciśnieniu 2–3 bar lub z użyciem dmuchawy. Dopiero w kolejnym etapie stosuje się ręczniki z mikrofibry o wysokiej chłonności (min. 600 GSM), które przykłada się do lakieru, pozwalając, aby woda została wchłonięta samoczynnie. Tarcie, nawet najdelikatniejszym ręcznikiem, zwiększa ryzyko mikrorys.
Usuwanie trudnych zabrudzeń
Zanieczyszczenia – takie jak:
- owady,
- smoła,
- ptasie odchody
- czy soki drzewne
ależy usuwać natychmiast po zauważeniu.
Im dłużej pozostają na powierzchni karoserii, tym większe ryzyko reakcji chemicznej z lakierem. Ptasie odchody mają kwaśny odczyn (pH 3–4) i w ciągu kilku godzin mogą wytrawić warstwę klaru, szczególnie w wysokich temperaturach. Do usuwania takich zabrudzeń stosuje się specjalistyczne preparaty przeznaczone do delikatnych lakierów.
Środek nanosi się bezpośrednio na zanieczyszczenie, pozostawia na kilka minut (zgodnie z zaleceniami producenta), a następnie delikatnie usuwa miękką mikrofibrą, wykonując liniowe ruchy. Nie wolno szorować ani używać narzędzi mechanicznych.
W przypadku silnych osadów mineralnych lub smoły proces może wymagać kilkukrotnego powtórzenia. W warsztatach, które zajmują się regularną pielęgnacją flot firmowych lub obsługą pojazdów klasy premium, warto rozważyć stosowanie folii ochronnych PPF (paint protection film) na najbardziej narażone elementy – maskę, lusterka, progi i zderzaki. W przypadku lakierów matowych dostępne są folie o satynowym wykończeniu, które zachowują oryginalny charakter powierzchni, a jednocześnie skutecznie chronią przed uszkodzeniami mechanicznymi i chemicznymi.
MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE
Zabezpieczenie i ochrona – preparaty do ochrony lakieru
Po umyciu nadchodzi kluczowy etap, czyli zabezpieczenie powierzchni. To on decyduje o trwałości koloru i o tym, jak długo lakier zachowa głębię i odporność na zabrudzenia. W przypadku standardowych powłok wybór jest szeroki – od naturalnych po syntetyczne woski (sealanty) i powłoki ceramiczne.
Tradycyjne woski często zawierają drobne cząstki ścierne lub silikony, które mogą zmieniać współczynnik odbicia światła. W przypadku lakierów matowych i satynowych ich stosowanie jest niewskazane – nawet cienka warstwa wosku może nadać powierzchni połysk i zniszczyć charakter wykończenia. Dotyczy to również produktów typu wax & shine lub quick detailer z dodatkami nabłyszczającymi.
Dedykowane sealanty tworzą cienką warstwę hydrofobową, nie wpływając na strukturę powierzchni. W przypadku lakierów matowych dostępne są specjalne preparaty, które chronią przed wodą, brudem i promieniowaniem UV, zachowując oryginalny stopień matowości.
Aplikacja wymaga dużego skupienia – środek nanosi się w cienkiej warstwie przy pomocy aplikatora z mikrofibry, prostymi ruchami, bez nacisku. Powłoki ceramiczne nowej generacji zapewniają najdłuższą ochronę (12–36-miesięcy), jednak ich aplikacja wymaga doświadczenia i odpowiednich warunków.
Dla lakierów matowych opracowano specjalne formuły, które zachowują pierwotną strukturę powierzchni bez nadawania połysku. Ich zadaniem jest ochrona przed czynnikami atmosferycznymi, brudem i promieniowaniem UV. Utwardzona powłoka tworzy barierę hydrofobową, dzięki czemu woda spływa z powierzchni, zabierając zabrudzenia. Proces aplikacji wymaga precyzyjnego przygotowania lakieru, kontrolowanej temperatury i wilgotności, a także odpowiedniego czasu utwardzania.
Poznaj zdanie EXPERTa dotyczące największych wyzwań przy naprawie powypadkowej samochodu z matowym lakierem.
Korekta lakieru – kiedy mniej znaczy więcej
Żaden lakier nie jest wieczny. Z czasem pojawiają się:
- mikrorysy,
- oksydacja,
- smugi po myciu w myjni
- czy lekkie przetarcia.
W przypadku lakierów specjalnych próby usunięcia tych defektów wymagają wyjątkowej ostrożności. Częstym błędem – nawet wśród doświadczonych detailerów – jest przekonanie, że wystarczy wypolerować powierzchnię. W praktyce właśnie ta czynność bywa najkrótszą drogą do zniszczenia efektu. Wystarczy zbyt głęboka korekta warstwy klaru, aby dotrzeć do pigmentu – a wtedy efekt kameleona, perły czy brokatu znika bezpowrotnie.
W lakierach z drobinami metalicznymi już niewielka różnica w grubości warstwy lakieru bezbarwnego może zmienić kąt odbicia światła, tworząc przebarwienia lub tzw. hologramy. Profesjonaliści zalecają, żeby korekty ograniczać do absolutnego minimum i wykonywać je wyłącznie po wcześniejszym pomiarze grubości lakieru.
Pomiar wykonuje się kalibrowanym miernikiem, w kilku punktach wszystkich elementów karoserii. Fabryczna grubość powłok wynosi zwykle 90–150 mm (w zależności od producenta i typu efektu), z czego warstwa bezbarwna stanowi ok. 35–50 mm. Jeżeli grubość klaru spadnie poniżej 30 mm, jakakolwiek korekta staje się ryzykowna – usunięcie nawet kilku mikronów może prowadzić do przetarcia warstwy ochronnej.
Jeśli korekta jest konieczna, należy stosować miękkie pady polerskie i pasty o minimalnej ścieralności. Praca powinna odbywać się przy niskich obrotach (800–1200 obr./min), z minimalnym naciskiem i w pojedynczych przejściach. Każdy etap należy kontrolować w świetle bocznym i pod różnymi kątami, żeby się upewnić, że efekt optyczny lakieru nie ulega zmianie. W przypadku lakierów matowych korekta jest praktycznie niemożliwa.
Mechaniczne oddziaływanie zmienia strukturę powierzchni i powoduje powstawanie błyszczących plam. Przy głębszych uszkodzeniach jedynym rozwiązaniem pozostaje ponowne lakierowanie elementu lub zastosowanie techniki wet sanding (polerowanie na mokro, szlifowanie wodne), z bardzo drobnym papierem ściernym (P2000–P3000).
Po takim zabiegu nie poleruje się powierzchni, ale ewentualnie delikatnie ją matowi za pomocą specjalnych padów. Ta metoda wymaga jednak dużego doświadczenia – najmniejszy błąd oznacza konieczność całkowitego odtworzenia powłoki. Czasem więc lepiej zaakceptować drobną rysę, niż ryzykować utratę oryginalnego efektu, którego nie da się już przywrócić bez ponownego lakierowania.
Edukowanie klienta
Dla warsztatów lakierniczych i firm detailingowych lakiery specjalne stanowią jednocześnie wyzwanie technologiczne i szansę na zbudowanie przewagi rynkowej. Klient, który zdecydował się na nietypowy lakier – często inwestując dodatkowo od 5000 do kilkunastu tysięcy złotych – jest gotów zapłacić więcej za profesjonalną obsługę, pod warunkiem, że rozumie, na czym polega jej wartość.
Świadomość, że standardowe mycie czy polerowanie mogą zniszczyć efekt, sprawia, że zaufanie do fachowca staje się kluczowym elementem relacji. Edukowanie właściciela pojazdu powinno rozpoczynać się już w momencie odbioru pojazdu z lakierni lub salonu. Warto przekazać właścicielowi krótką instrukcję pielęgnacji (w formie drukowanej lub cyfrowej), zawierającą podstawowe informacje o budowie powłoki, zalecanych środkach czyszczących i ochronnych oraz wykaz praktyk, których należy unikać.
Klient powinien wiedzieć, że automatyczna myjnia, standardowy wosk czy silny detergent mogą trwale zmienić wygląd powierzchni lakieru. Coraz więcej warsztatów rozwija w tym obszarze model serwisowy, w którego ramach oferuje stałą opiekę nad powłoką lakierniczą.
- Regularne mycie,
- okresowa kontrola stanu zabezpieczenia,
- pomiar grubości warstw
- czy odnawianie powłoki ceramicznej
mogą być częścią abonamentu lub pakietu premium.
Takie rozwiązanie zapewnia warsztatowi stabilne źródło przychodów, a jednocześnie buduje długofalową relację z klientem. Niezwykle istotne jest tworzenie dokumentacji, która obejmuje zdjęcia stanu lakieru po wykonaniu prac, certyfikaty zastosowanych produktów i kartę zabiegów pielęgnacyjnych.
Potwierdza to profesjonalizm warsztatu oraz zabezpieczenie przed reklamacjami dotyczącymi jakości lub efektu wizualnego. Dla warsztatu lub detailera nie stanowią ograniczenia, lecz szansę na wyróżnienie się jakością usług i budowanie marki opartej na zaufaniu.
Źródło: Materiały redakcyjne
O Autorze
