Wirusy są cząstkami organicznymi, a ich dojrzała, kompletna forma nazywana jest wirionem i ma zazwyczaj średnicę wynoszącą od 0,01 do 0,4 µm (µm = mikrometr). Jeden mikrometr to jedna tysięczna milimetra. Wirusy klasyfikowane są w kategorii PM1. Przyjęty podział na kategorie PM10, PM2,5 oraz PM1 został określony w standardzie „National Air Quality Standard for Particulate Matter” Agencji Ochrony Środowiska USA (EPA). Ta stosowana na całym świecie klasyfikacja odgrywa szczególnie ważną rolę w dziedzinie filtracji powietrza, ponieważ rozmiar filtrowanych cząstek jest bardzo ważny w mechanicznej filtracji. Wybór właściwego filtra ma kolosalne znaczenie.

• Ludzki włos = 60 µm średnicy
• PM10 – pyłki i kurze < 10 µm średnicy
• PM2,5 – bakterie < 2,5 µm średnicy
• PM1 – wirusy < 1 µm średnicy

Wirusy, bakterie i pasożyty

Wirusy nie składają się z komórek i mogą rozmnażać się tylko w komórkach gospodarza, dlatego są od nich w pełni zależne. Podobnie jak bakterie, pasożyty i grzyby wirusy należą do kategorii patogenów i wywołują chorobę u gospodarza.

W przeciwieństwie do wirusów bakterie są jednokomórkowymi organizmami, które mogą się rozmnażać przez podział komórek. Pasożyty również składają się z komórek, jednak do reprodukcji wykorzystują procesy metaboliczne gospodarzy, tak jak dzieje się to w przypadku wirusów.

Rzut oka na kilka znajomych wirusów

Koronawirus
Sposób rozprzestrzeniania się: infekcja kropelkowa i kontaktowa. Wirus COVID-19 został odkryty w chińskim mieście Wuhan pod koniec 2019 r. Charakteryzuje się szybkim rozprzestrzenianiem się i śmiertelnością na poziomie ok. 2%.

Grypa
Sposób rozprzestrzeniania się: infekcja kropelkowa i kontaktowa. „Standardowa” grypa jest powodowana przez trzy typy wirusów i jest najczęstszą infekcją wirusową. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że dotyka 10–20% populacji rocznie.

Odra
Sposób rozprzestrzeniania się: infekcja kropelkowa. Odra jest uznawana za chorobę wieku dziecięcego. Rozprzestrzenianie się jest blokowane przez szczepionki. W dalszym ciągu dochodzi jednak do zarażeń w Afryce.

Ebola
Sposób rozprzestrzeniania się: infekcja kontaktowa (przez krew i płyny ustrojowe). Ebola może być przenoszona między ludźmi i zwierzętami. Powoduje śmiertelną gorączkę krwotoczną.

Świńska grypa
Sposób rozprzestrzeniania się: infekcja kropelkowa i kontaktowa. Wirus H1N1 dotyka ludzi i inne ssaki. W 2009 r. ponad 500 000 ludzi w 200 krajach zostało zainfekowanych tym patogenem w ciągu zaledwie kilku miesięcy.

Transmisja wirusa i poprawna ochrona przed infekcją

Nie wszystkie wirusy są jednakowo niebezpieczne. Niektóre z patogenów są przekazywane tylko w trakcie intensywnego kontaktu, podczas gdy inne mogą przenosić się na stosunkowo duże odległości. W przypadku ścieżek infekcji wykorzystujących powietrze jako medium transmisyjne do zwalczania tych patogenów można zastosować skuteczne koncepcje filtrów powietrza. Jakość powietrza w pomieszczeniu, a tym samym filtracja powietrza nie mają wpływu na inne źródła infekcji, takie jak skażona żywność lub woda.

Infekcja drogą kropelkową

Wirusy zajmujące drogi oddechowe i błony śluzowe są absorbowane głównie przez otaczające powietrze. Podczas kichania, kasłania czy mówienia drobne kropelki zawierające wirusa dostają się do powietrza. Najmniejsze cząstki utrzymują się w powietrzu przez długi czas i mogą być następnie wdychane przez kolejne osoby. Kropelki o średnicy powyżej 5 µm opadają stosunkowo szybko, po czym osiadają na różnych powierzchniach, przez które następnie mogą być roznoszone drogą pośrednią.

Infekcja kontaktowa

Podczas infekcji kontaktowej patogeny przenoszone są przez dotyk. Chorzy pacjenci mogą mieć cząsteczki wirusa na swoich dłoniach, następnie podczas kontaktu przenieść je na inne osoby. Transmisja może odbywać się również w sposób pośredni, na przykład przez klamki od drzwi. Dokładne mycie rąk jest skuteczną metodą prewencyjną.

Jak ochronić siebie i innych przed infekcjami

• Myj ręce – myj ręce mydłem regularnie i dokładnie; 20 sekund powinno wystarczyć.
• Etykieta kichania/kasłania – unikaj ludzi, którzy kichają i kaszlą lub chociaż odwracaj się od nich. Użyj chusteczki lub zgięcia ręki, żeby nie kaszleć/kichać bezpośrednio w ręce.
• Unikaj tłumów – staraj się unikać dużych zgrupowań ludzkich i bliskiego kontaktu fizycznego.
• Zadbaj o czystość powietrza w pomieszczeniu – częste wietrzenie pozwala utrzymać poziom patogenów na niskim poziomie. Filtry powietrzne również okazują się skuteczne.

Kiedy maski do oddychania mają sens?

W ostatnim czasie temat ten przyciągnął uwagę mediów. Czy maski do oddychania zapewniają wystarczającą ochronę przed wirusami? Noszenie normalnej maski do oddychania klasy FFP1 nie jest wystarczającą ochroną przed wirusami. Służy ona do blokowania dalszego rozsiewu wirusa drogą kropelkową, gdy nosi ją osoba już zainfekowana. Maski klasy FFP2 i FFP3 są rekomendowane dla pracowników szpitali, opieki zdrowotnej i innych grup zwiększonego ryzyka. W przypadku bezpośredniego kontaktu z zarażonym maski klasy FFP3 oferują najlepszą ochronę przed takimi patogenami jak bakterie i wirusy.

Należy pamiętać, że jednorazowe produkty (w tym większość masek do oddychania) powinny być zmieniane kilkakrotnie w trakcie dnia. Wraz z wydychanym powietrzem nabierają one wilgoci, która ogranicza możliwości filtracyjne maski.

Stopnie filtrowania i wydajność separacji

Częstą drogą infekcji jest droga kropelkowa. Wiriony są rozprowadzane w powietrzu przez kropelki mniejsze niż 5 µm. Wielostopniowe systemy filtracji powietrza mogą prawie całkowicie oddzielić te cząstki, a tym samym skutecznie zmniejszyć stężenie patogenu w pomieszczeniu.

Filtry powietrza różnych klas są łączone w wielostopniowy system, aby zapewnić pożądaną jakość powietrza w pomieszczeniu. Podstawą doboru stopni filtrów i klasyfikacji filtrów powietrza jest standard testowy ISO 16890. Filtry powietrza są dzielone na odpowiednie klasy ISO w oparciu o ich skuteczność separacji różnych wielkości cząstek PM10, PM2,5 i PM1. W przypadku filtrów HEPA (klasy filtrów EPA, HEPA i ULPA) stosuje się standard ISO 29463 bazujący na europejskiej normie filtrów EN 1822.

Etapy filtrowania

Etap filtrowania 1: Filtry kieszeniowe początkowo oddzielają większość cząstek PM10, takich jak kurz i pyłki, od zasilania i recyrkulacji powietrza. Charakteryzują się niskimi spadkami ciśnienia, co sprawia, że są wysoce energooszczędne.
Etap filtrowania 2: Prawie wszystkie cząsteczki PM2,5 są filtrowane w drugim stopniu filtrowania. Filtry kasetowe wyróżniają się tutaj wysoką zdolnością zatrzymywania pyłu i stabilną wydajnością separacji.
Etap filtrowania 3: Trzeci stopień z filtrami HEPA odpowiada za zapewnienie sterylności i czystego powietrza w pomieszczeniu. Filtr HEPA/ULPA klasy H14 usuwa z powietrza ponad 99,995% pozostałych cząstek, zarazków i wirusów, tym samym skutecznie minimalizując ryzyko zarażenia się wewnątrz pomieszczeń.

© Corteco