3 kolory do wspomagania kierownicy: zielony, żółty, czerwony
Canva DALL-EChoć w nowych samochodach osobowych coraz częściej stosuje się elektromechaniczne układy wspomagania kierownicy, to pojazdy z hydraulicznym wspomaganiem nadal stanowią istotną część polskiego parku samochodowego. Prawidłowa obsługa takiego układu wymaga znajomości różnych rodzajów płynów do wspomagania kierownicy, a także zasad ich stosowania. W praktyce warsztatowej temat ten bywa często bagatelizowany, co może prowadzić do kosztownych napraw.
- Zbiorniczek płynu wspomagania znika z pola widzenia. Elektromechanika w nowych autach sprawiła, że kierowcy go ignorują. Poznaj konsekwencje zaniedbań.
- Kontrola płynu hydraulicznego? Zbędna – tak myśli wielu kierowców. Efekt: zaniedbany układ i awaria. Jak jej uniknąć?
- Hydraulika wciąż na drogach: starsze pojazdy osobowe, dostawcze, ciężarowe i maszyny robocze. Tam, gdzie liczy się siła, hydraulika zostaje. Poznaj 3 kolory oleju i edukuj klientów!
Różnorodność płynów do wspomagania kierownicy ma swoje źródło w historii rozwoju motoryzacji. Systemy hydraulicznego wspomagania początkowo stosowano głównie w samochodach amerykańskich. Amerykańscy producenci, kierując się dostępnością i praktycznością, zaczęli wykorzystywać płyny do automatycznych skrzyń biegów (automatic transmission fluid – ATF) jako medium robocze w układach wspomagania.
Rozwiązanie to szybko przejęli także azjatyccy konstruktorzy, co zapoczątkowało pierwszy standard – oparty na płynach ATF. Charakteryzuje je zazwyczaj czerwony kolor, wysoki wskaźnik lepkości i szeroki zakres temperatur pracy.
Europejscy producenci wybrali jednak inną metodę. Od początku lat 90. XX w. zaczęto wprowadzać na rynek dedykowane syntetyczne płyny hydrauliczne, projektowane specjalnie do układów wspomagania kierownicy.
W przeciwieństwie do ATF nie były to płyny przekładniowe, lecz środki o zoptymalizowanych właściwościach fizykochemicznych, dostosowanych do wymagań europejskich konstrukcji. Dla odróżnienia często barwiono je na zielono lub żółto – zwłaszcza w przypadku płynów stosowanych jako oryginalne wyposażenie pojazdu.
Skład i właściwości płynów hydraulicznych
Podobnie jak oleje silnikowe płyny do wspomagania kierownicy składają się z oleju bazowego i starannie dobranego pakietu dodatków uszlachetniających. To właśnie dodatki odgrywają podstawową rolę w zapewnieniu prawidłowego działania układu – chronią płyn przed pienieniem, korozją, nadmiernym zużyciem i przedwczesnym starzeniem.
Środki przeciwpieniące są szczególnie ważne w układach hydraulicznych, w których intensywne mieszanie cieczy może prowadzić do powstawania pęcherzyków powietrza. Ich obecność powoduje zakłócenia w pracy układu wspo-magania. Z kolei inhibitory korozji zabezpieczają metalowe elementy przed działaniem wilgoci i agresywnych czynników korozyjnych, które mogą przedostać się do systemu w trakcie eksploatacji.
Proces degradacji i jego objawy
Płyny do wspomagania kierownicy, podobnie jak inne płyny eksploatacyjne, ulegają stopniowej degradacji w trakcie użytkowania.
- Naprężenia mechaniczne generowane podczas pracy pompy hydraulicznej,
- wysokie temperatury
- i zanieczyszczenia zewnętrzne
prowadzą do tworzenia się osadów oraz produktów starzenia, które negatywnie wpływają na właściwości cieczy.
Objawy starzenia widoczne są m.in. poprzez zmianę barwy. Świeży płyn ATF, pierwotnie intensywnie czerwony, z czasem ciemnieje, przybierając barwę brunatną lub nawet czarną. Podobnie zachowują się syntetyczne płyny hydrauliczne, które stopniowo tracą swoją charakterystyczną zieleń lub żółć.
Równolegle dochodzi do zmiany lepkości, co obniża zarówno właściwości smarne, jak i parametry hydrauliczne. Te zmiany fizykochemiczne bezpośrednio przekładają się na działanie układu wspomagania.
Kierowca może odczuwać zwiększony opór kierownicy, szczególnie podczas manewrowania na postoju lub przy niskich prędkościach. Częstym symptomem są także nietypowe dźwięki pompy hydraulicznej, które mogą sygnalizować zaawansowany stopień degradacji płynu.
Zasady doboru właściwego płynu do wspomagania kierownicy
Wybór odpowiedniego płynu do wspomagania kierownicy nie może być dziełem przypadku. Istnieją 3 podstawowe źródła informacji, które powinny determinować decyzję serwisanta przy doborze właściwego środka.
Pierwszym i najważniejszym źródłem jest specyfikacja producenta pojazdu, zawarta w instrukcji obsługi lub dokumentacji technicznej. Producenci określają nie tylko typ wymaganego płynu, ale często także normy lub oznaczenia specyfikacji.
Pominięcie tych zaleceń może skutkować poważnymi problemami z układem wspomagania. Drugim źródłem są oznaczenia umieszczone na pokrywie zbiorniczka płynu do wspomagania.
Często bezpośrednio informują one o rodzaju zastosowanego płynu lub kod jego specyfikacji. Rozwiązanie to jest szczególnie pomocne w przypadku pojazdów importowanych albo takich, do których brakuje pełnej dokumentacji serwisowej.
Trzecim narzędziem są internetowe wyszukiwarki i konfiguratory doboru oleju, udostępniane przez producentów płynów hydraulicznych. To rozbudowane bazy danych, które umożliwiają szybkie dopasowanie właściwego produktu na podstawie marki, modelu i roku produkcji pojazdu. Stanowią one cenne uzupełnienie tradycyjnych źródeł informacji, zwłaszcza w przypadku mniej popularnych lub nietypowych modeli.
MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE
Niebezpieczeństwo mieszania różnych typów płynów
Układ wspomagania kierownicy jest elementem o kluczowym znaczeniu dla bezpieczeństwa jazdy, dlatego szczególną uwagę należy zwrócić na kompatybilność stosowanych płynów. Mieszanie produktów, która są oparte na różnych bazach olejowych lub zawierają odmienne pakiety dodatków, może prowadzić do poważnych problemów technicznych.
Objawy niekompatybilności mogą obejmować powstawanie osadów, znaczną zmianę lepkości czy intensywne pienienie się płynu. Takie zjawiska nie tylko ograniczają sprawność układu, ale także przyspieszają zużycie kosztownych komponentów, takich jak pompa hydrauliczna czy przekładnia kierownicza.
W skrajnych przypadkach mogą nawet doprowadzić do całkowitego zatarcia układu. Z tego powodu zaleca się stosowanie jednego, przewidzianego przez producenta pojazdu typu płynu – zarówno podczas pełnej wymiany, jak i przy okresowym uzupełnianiu poziomu.
Procedury warsztatowe i diagnostyka
Praktyka warsztatowa pokazuje, że uwaga poświęcana płynom do wspomagania kierownicy w dużej mierze zależy od poziomu doświadczeń danego serwisu. Podczas gdy niektóre warsztaty regularnie kontrolują stan płynów hydraulicznych, inne całkowicie pomijają tę część obsługi pojazdu.
Sztywniejsza praca układu kierowniczego w połączeniu z bardzo ciemnym kolorem płynu w zbiorniczku powinna być jednoznacznym sygnałem do przeprowadzenia wymiany. W takich przypadkach zaleca się nie tylko wymianę płynu, ale również przepłukanie układu świeżym środkiem.
Ten dodatkowy etap jest szczególnie istotny, ponieważ podczas standardowego spuszczania czy odsysania zużytego płynu w obiegu hydraulicznym pozostają znaczne jego ilości. Pozostałości starego płynu negatywnie wpływają na właściwości nowego środka, przyspieszając jego degradację i ograniczając skuteczność.
Płukanie, choć bardziej czasochłonne, pozwala usunąć większość zanieczyszczeń i zapewnia optymalną pracę układu po serwisie. Równie ważne jest zachowanie maksymalnej czystości podczas napełniania układu nowym płynem. Nawet niewielkie zanieczyszczenia mogą zwiększać skłonność cieczy do pienienia się, co pogarsza jej właściwości hydrauliczne.
Perspektywy na przyszłość
Niektóre nowoczesne płyny hydrauliczne wyróżniają się uniwersalnością zastosowań – mogą być stosowane nie tylko w układach wspomagania kierownicy, lecz także w dwusprzęgłowych skrzyniach automatycznych (direct shift gearbox – DSG), zautomatyzowanych przekładniach manualnych, hydraulice kabrioletów czy systemach podnoszenia kabin pojazdów ciężarowych. Taka wielofunkcyjność może w przyszłości uprościć gospodarowanie płynami w warsztatach.
Mimo rosnącej popularności elektromechanicznych układów wspomagania pojazdy z systemami hydraulicznymi pozostaną obecne na drogach jeszcze przez wiele lat, zwłaszcza w segmencie pojazdów użytkowych, maszyn roboczych i starszych aut osobowych. Znajomość zasad obsługi hydraulicznych układów wspomagania kierownicy pozostanie więc ważną kompetencją w branży. Regularna kontrola stanu płynu, przestrzeganie specyfikacji producenta i stosowanie właściwych procedur wymiany decydują nie tylko o niezawodności pojazdu, ale też o bezpieczeństwie kierowcy i pasażerów.
Opracowano na podstawie artykułu Einfüllen nach Farben: Grün, Orange oder Rot? Petera Diehla, opublikowanego w magazynie „kfz-betrieb”.
