• Jak przepisy unijne klasyfikują substancje niebezpieczne? 
• Utylizacja przeterminowanych produktów podlega ścisłym procedurom. 
• Przechowanie oraz aplikowanie preparatów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników warsztatu. 
• Instrukcje postępowania chroniące przed wybuchem, zatruciem, oparzeniem etc. 
• Obowiązkowe wyposażenie w warsztatach: instrukcje operacyjne, odzież ochronna, apteczka. 
• Niezbędne normy, badania i kontrole cykliczne oraz regularne szkolenia BHP.  

Wedle unijnych wytycznych substancje niebezpieczne to takie, które sklasyfikowane są przynajmniej w jednej z następujących kategorii:

• substancje wybuchowe o właściwościach utleniających,
• skrajnie łatwopalne,
• wysoce łatwopalne,
• łatwopalne,
• bardzo toksyczne,
• toksyczne,
• szkodliwe,
• żrące,
• drażniące,
• uczulające,
• rakotwórcze,
• mutagenne,
• toksyczne dla rozrodczości,
• niebezpieczne dla środowiska.

Co bardzo istotne: wszelkie preparaty chemiczne w warsztacie nie powinny być gromadzone ani przechowywane dłużej, niż zalecają producenci. Po przekroczeniu daty ważności tracą swoje właściwości oraz mogą stanowić zagrożenie dla ludzi i całego środowiska.

Jak przechowywać substancje niebezpieczne w warsztacie?

Muszą „leżakować” w odpowiednich warunkach:

• z dala od skrajnych temperatur,
• nienarażone na wstrząsy,
• poza zasięgiem osób nieupoważnionych,
• zamknięte wyłącznie w oryginalnych opakowaniach,
• oznaczone odpowiednimi piktogramami,
• opatrzone precyzyjną instrukcją dotyczącą sposobu ich stosowania.

Ostrożna aplikacja

Środki chemiczne specjalnego przeznaczenia wymagają bowiem zachowania szczególnej ostrożności podczas aplikacji, a jednocześnie są niezbędne w pracy mechaników i lakierników. Oto kilka reguł, które warto wdrażać, mając na co dzień do czynienia z substancjami niebezpiecznymi.

Nie bagatelizuj zagrożenia 

Nawet aerozole służące do czyszczenia kokpitów samochodowych, od lat stojące na półkach warsztatów, mogą eksplodować – gdy ich zawartość przeterminuje się i nagle zostanie rozprowadzana w bliskiej obecności ognia czy w pomieszczeniu, w którym panuje bardzo wysoka temperatura.

Zagrożenie pożarowe

Nie należy zatem bagatelizować „chemii warsztatowej” pozornie nieinwazyjnej, prostej w obsłudze, mającej sprawdzony skład i jasno określony zakres działania. Każdy sprej pod ciśnieniem może wybuchnąć, nie mówiąc już o substancjach bardzo niebezpiecznych, charakteryzujących się np. wysokim stężeniem kwasów. Niewłaściwe użycie takich substancji często kończy się poważnymi uszkodzeniami ciała oraz stanowi zagrożenie pożarowe w miejscu zastosowania/przechowania.

Lepiej mniej, niż więcej 

Wiele środków czyszczących jest łatwopalnych – w momencie pojawienia się ognia, wybuchają całe pojemniki z „chemią warsztatową”. Zatem im więcej takich zbiorników, tym niebezpieczniej dla pracowników, klientów i dla całego obiektu.

Mieszanki chemiczne typu „gaz–powietrze”

Analogicznie: im częściej stosujemy tego rodzaju chemię, im więcej rozpylamy jej w powietrzu, tym intensywniej oddziałuje ona na ludzki organizm, na całe środowisko naturalne. Mieszanki chemiczne typu „gaz–powietrze” błyskawicznie się rozprzestrzeniają, dlatego przed ich zastosowaniem konieczne jest zapoznanie się z wytycznymi od producentów:

• jak używać tego rodzaju preparatów,
• jaka ilość jest dopuszczalna, tolerowana przez organizm człowieka,
• jak się zachować w przypadku nagłego zagrożenia zdrowia i życia (np. gdy dany środek zostanie niepoprawnie zastosowany).

Wiedza i porządek ratują życie 

W warsztatach blacharsko-lakierniczych instrukcje operacyjne dla pracowników muszą być rozmieszczone w widocznych miejscach, podobnie jak odzież ochronna, a także apteczka z akcesoriami do udzielenia pierwszej pomocy. W przypadku dostania się szkodliwych substancji do:

• oczu,
• ust,
• płuc,
• w momencie podrażnienia skóry czy górnych dróg oddechowych

konieczna jest natychmiastowa interwencja, zgodna z zasadami BHP.

Nieodzowne są też szkolenia dla pracowników, które zwiększają wiedzę o potencjalnych zagrożeniach w miejscu pracy. Przede wszystkim pokazują też, jak bezpiecznie używać chemii warsztatowej – ze świadomością, co grozi wszystkim dookoła, gdy te wytyczne nie będą respektowane.

Kursy doszkalające co 6 miesięcy

Producenci środków chemicznych, które zawierają substancje bardzo niebezpieczne, rekomendują takie kursy doszkalające co pół roku. Pozwana to odświeżać zdobyte informacje i aktualizować dane o konkretnych specyfikach.

• Dbałość o miejsce pracy,
• właściwe przechowanie produktów z zakresu chemii warsztatowej,
• regularne sprawdzanie dat ważności
• i prawidłowe utylizowanie środków przeterminowanych,
• a także zachowanie czystości i właściwej temperatury w miejscu użycia wspomnianych substancji niebezpiecznych

– oto kroki do bezpiecznego stosowania mocno inwazyjnych czyścideł i smarów.

Poza tym w razie wypadku, jeśli ubezpieczyciel sprawdzi „miejsce akcji” i dopatrzy się nieprawidłowości w przechowaniu/ używaniu wyżej wspomnianych produktów, zakład nie ma szans na otrzymanie odszkodowania. Nie mówiąc o zwrocie kosztów leczenia, gdy dojdzie do uszkodzenia ciała pracownika/osoby postronnej, która nie ma uprawnień do stosowania tak niebezpiecznych preparatów.

Jak się nie narażać? 

W warsztacie samochodowym najbardziej szkodliwe dla ludzkiego organizmu są substancje chemiczne i pyły, m.in.

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE

Opony i koła

Jak rozporządzenie R117-04 zmieni rynek opon

W lipcu 2024 r. weszły w życie zaktualizowane przepisy rozporządzenia R117-04, które zaostrzają wymagania dotyczące opon – hałasu ich toczenia, przyczepności na mokrej nawierzchni i oporu toczenia. 

• benzyna,
• nafta,
• rozpuszczalniki do lakierów,
• gazy spalinowe
• i dymy spawalnicze.

W spalinach znajduje się tlenek węgla, który prowadzi do śmiertelnych zatruć. Z kolei w chemii motoryzacyjnej mogą z znajdować się substancje żrące, działające drażniąco na ludzką skórę, powodujące uczulenia i podrażnienia oczu, wywołujące uszkodzenia naskórka oraz różnego rodzaju alergie kontaktowe.

Świadomość personelu budowana przez pracodawcę

Personel warsztatu, który jest narażony na negatywne działanie substancji chemicznych i pyłów w stężeniach przekraczających wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS), musi mieć pełną świadomość stopnia ryzyka i pracy w warunkach tzw. niebezpiecznych, trudnych.

Obowiązkowe wyposażenie warsztatu i pracowników

Do obowiązku pracodawców należy przeszkolenie zatrudnionych osób w zakresie ostrożnego stosowania środków toksycznych, a także zapewnienie takim pracownikom odzieży ochronnej wraz z niezbędnymi w codziennych obowiązkach akcesoriami:

• okularami ochronnymi,
• maseczkami,
• rękawiczkami itp.

Pomieszczenia, w których będą stosowane niebezpieczne substancje, powinny mieć:

• sprawny system wentylacji,
• jak również czujniki (m.in. mierniki stężenia tlenku węgla) informujące o przekroczonej normie wszelkiego rodzaju toksyn.

Cykliczne kontrole medyczne

Ponadto osoby stale wykonujące swoje obowiązki w pomieszczeniach, gdzie np. ciągle są czyszczone lub lakierowane elementy samochodu, muszą przechodzić cykliczne kontrole medyczne monitorujące ich stan zdrowia. W ten sposób szybciej można wykryć, czy praca w „chemicznych oparach” rzutuje na stan zdrowia konkretnych pracowników i czy można podjąć środki ochrony, które zmniejszą stopień ryzyka negatywnego działania substancji niebezpiecznych.

Profilaktyka chroni przed nieszczęśliwymi wypadkami

Zawsze, gdy pracownicy mają w warsztacie kontakt ze środkami specjalnego zastosowania, najważniejsza jest profilaktyka. Wysoka świadomość zawodowa może uchronić przed wypadkiem, pozwoli bowiem bezpiecznie użyć danego preparatu, a także da realną szansę (bez szwanku dla ludzi i otoczenia) na komfortowe oraz odpowiednie wykonywanie codziennych zawodowych zadań.

Źródło: Materiały redakcyjne