Diagnostyka i naprawa nowoczesnych systemów oświetlenia – wyzwania dla warsztatu
Dmitry Presnyakov/stock.adobe.comWspółczesne technologie oświetleniowe stawiają przed warsztatami samochodowymi nowe wyzwania techniczne. Tradycyjne żarówki halogenowe ustępują miejsca zaawansowanym modułom LED. Wymaga to od serwisantów nie tylko nowej wiedzy specjalistycznej, ale także odpowiedniego wyposażenia diagnostycznego.
- Specyficzne problemy serwisowe – instalacja retrofitów LED. Trudności przy montażu modułów.
- Wymagania sprzętowe dla warsztatów, które naprawiają nowoczesne oświetlenie w pojazdach.
- Poznaj opinie EXPERTów: z jakimi wyzwaniami mierzy się obecnie branża oświetleniowa?
Powiązane firmy
Podstawowe różnice między konwencjonalnymi żarówkami a technologią LED wykraczają daleko poza zwykłe kwestie wymiany elementu oświetleniowego. Standardowe żarówki H7 funkcjonują przy napięciu 12 V z poborem mocy 55 W, a ich uszkodzenie przejawia się po prostu brakiem świecenia.
Nowoczesne źródła światła LED charakteryzują się złożoną konstrukcją z elektronicznym sterowaniem, pobierając jedynie 15–25 W mocy. Ich podstawę stanowi matryca diod LED rozmieszczonych w określonym wzorze, zapewniającym właściwy rozkład światła. Każda grupa diod kontrolowana jest przez dedykowane sterowniki elektroniczne, które regulują natężenie prądu i napięcie zasilania.
Technologia LED oferuje lepszą efektywność świetlną przy jednoczesnym zwiększeniu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Znacznie wydłużony okres eksploatacji eliminuje konieczność częstej wymiany charakterystycznej dla tradycyjnych żarówek, gdzie interwały serwisowe wynoszą zaledwie 1–3 lata.
– Przejście z obsługi tradycyjnych żarówek halogenowych na nowoczesne oświetlenie LED należy rozpatrywać dwukierunkowo, a mianowicie w kontekście wymiany tradycyjnej żarówki (np. H4/H7) na ledowe źródło światła (retrofity) oraz w kontekście fabrycznych instalacji ledowych – wyjaśnia Bartłomiej Szternal, product manager z firmy M-TECH. – W obu przypadkach wyzwania związane z inwestycjami w wiedzę i wyposażenie są jednymi z najważniejszych. Natomiast każdy z wymienionych przypadków generuje dodatkowo własne bariery.
Poznaj zdanie EXPERTa z firmy M-TECH.
Instalacja retrofitów LED – specyficzne problemy serwisowe
Do najważniejszych wyzwań związanych z instalacją retrofitów LED nie należy sama wymiana żarówek, ale dopasowanie jej do elektronicznych systemów monitorowania pojazdu. Systemy diagnostyczne pojazdów zostały bowiem skalibrowane pod kątem charakterystyki żarówek halogenowych. Gdy retrofit LED pobiera 20 W zamiast standardowych 55 W, komputer pokładowy interpretuje taką sytuację jako uszkodzenie żarówki i może generować fałszywe komunikaty błędów na tablicy rozdzielczej.
Jak wyjaśnia Bartłomiej Szternal, jednym z najważniejszych wyzwań jest kompatybilność wymienianego retrofitu z systemem oświetlenia danego pojazdu. Nowoczesne samochody mają coraz bardziej czułe i skomplikowane systemy kontroli żarówek (CANbus), które nieprzerwanie monitorują m.in. oświetlenie. Diody LED bez odpowiednich modułów mogą sygnalizować na desce rozdzielczej spaloną żarówkę i generować zakłócenia elektomagnetyczne.
Rozwiązaniem tego problemu są wspomniane wyżej adaptery CANbus. Symulują one właściwy pobór mocy i eliminują błędne komunikaty systemu. Większość europejskich modeli samochodowych wymaga zastosowania takich rozwiązań, dlatego przed instalacją konieczna jest weryfikacja wymagań konkretnego pojazdu.
– Dodatkowo wyzwaniem jest problem związany z legalnością i homologacją. Mimo że na rynku pojawiły się już pierwsze retrofity LED, które mogą być legalnie użytkowane na drogach publicznych, to jednak jest to możliwe tylko w wybranych modelach samochodów i w wybranych krajach. Dlatego przed montażem ważne jest, aby to dokładnie sprawdzić – podkreśla przedstawiciel firmy M-TECH.
Typowe problemy z oryginalnymi modułami LED
Jak zauważa Bartłomiej Szternal, inaczej wygląda sytuacja, jeżeli mówimy o fabrycznych instalacjach ledowych. Elementy oświetlenia, takie jak reflektory czy tylne lampy, są jednolitą konstrukcją. W przypadku przepalenia się jednego ze źródeł światła niestety nie można go wymienić, tak jak w przypadku reflektorów halogenowych czy ksenonowych. Pozostaje wtedy jedynie zakup całego nowego reflektora, który do najtańszych nie należy.
Fabryczne moduły LED charakteryzują się znacznie większą złożonością konstrukcyjną niż retrofity. Składają się z precyzyjnie zaprojektowanych modułów zawierających nie tylko elementy świecące, ale także zaawansowaną elektronikę sterującą, systemy zarządzania termicznego oraz interfejsy komunikacyjne z komputerem pokładowym pojazdu. Mimo licznych zalet oświetlenia LED należy mieć świadomość, że jest ono podatne na różnorodne awarie, które wynikają z charakteru technologii półprzewodnikowej.
Do typowych problemów z LED-ami należą:
- problemy elektryczne – niestabilność napięcia zasilania może powodować migotanie diod lub ich całkowite wyłączenie. Skoki napięciowe w instalacji elektrycznej pojazdu stanowią szczególne zagrożenie dla delikatnej elektroniki sterującej;
- uszkodzenia mechaniczne – w strząsy o raz wibracje mogą prowadzić do uszkodzeń lutowanych połączeń czy pęknięć płytek drukowanych. Wielokrotne cykle nagrzewania i chłodzenia również negatywnie wpływają na trwałość komponentów;
- problemy szczelności – pomimo zaawansowanych rozwiązań konstrukcyjnych reflektory LED nie są całkowicie odporne na przenikanie wilgoci. Minimalne zaparowanie zwykle nie powoduje szkód, jednak większa ilość wilgoci może uszkodzić elektronikę sterującą;
- zarządzanie termiczne – nieodpowiednie odprowadzanie ciepła prowadzi do przegrzewania się diod LED, czego następstwem może być ich przyciemnianie lub całkowite uszkodzenie. Problem ten dotyczy szczególnie nieprofesjonalnie wykonanych instalacji.
Procedury diagnostyczne
Konrad Goławski, doradca techniczno-handlowy w Hella Gutmann, tłumaczy, że ewolucja systemów oświetlenia LED znacząco zmieniła standardy diagnostyki. Wymagania dotyczące wyposażenia warsztatów wzrosły, a odpowiednia diagnostyka i regulacja świateł jest dziś priorytetem. Niestety, wiele warsztatów nadal nie zwraca na to należytej uwagi.
– Kluczowe inwestycje to nowoczesne testery diagnostyczne, regloskopy do regulacji reflektorów LED i narzędzia do kalibracji systemów ADAS, które są powiązane z oświetleniem. Po każdej wymianie reflektorów czy regulacji geometrii zawieszenia kalibracja ADAS i właściwe ustawienie świateł to absolutna konieczność dla bezpieczeństwa – wyjaśnia Goławski.
Poznaj zdanie EXPERTa z firmy Hella Gutmann.
Efektywna diagnostyka systemów LED wymaga systematycznego podejścia. Punktem wyjścia każdej diagnozy powinna być wstępna kontrola, która obejmuje weryfikację stanu bezpieczników i jakości połączeń elektrycznych. Przepalony bezpiecznik lub skorodowane złącza często okazują się prostymi przyczynami pozornie skomplikowanych awarii.
Pomocne w diagnozie mogą być również komunikaty błędów. Właściwa interpretacja kodów błędów znacznie ułatwia lokalizację uszkodzenia. Kolejnym krokiem może być sprawdzenie napięcia zasilania za pomocą multimetru z funkcją True RMS. Dzięki temu można zidentyfikować problemy z instalacją elektryczną pojazdu.
Konieczne jest porównanie wartości rzeczywistych z parametrami nominalnymi systemu. Podczas testów funkcjonalnych konieczne jest również sprawdzenie wszystkich trybów pracy oświetlenia:
- światła mijania,
- drogowe,
- pozycyjne,
- kierunkowskazy.
Naprawa reflektorów LED
W przeciwieństwie do żarówek halogenowych moduły LED często można opłacalnie regenerować. Koszt nowego, oryginalnego elementu może sięgać kilku tysięcy złotych, podczas gdy profesjonalna naprawa stanowi jedynie 30–50% tej kwoty. Proces naprawy reflektorów LED rozpoczyna się od ostrożnego demontażu elementu z pojazdu, po którym następuje szczegółowa analiza rodzaju i zakresu uszkodzeń.
MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE
Producenci samochodów stosują odmienne technologie klejenia, co wymaga indywidualnego podejścia do każdego przypadku. Kolejnym krokiem jest precyzyjne rozklejanie obudowy – operacja ta wymaga szczególnej ostrożności, gdyż nieprawidłowe wykonanie może prowadzić do nieodwracalnych uszkodzeń elementów optycznych.
Po uzyskaniu dostępu do komponentów wewnętrznych przeprowadza się ich dokładną diagnostykę z wykorzystaniem profesjonalnego sprzętu do testów elektrycznych. Następnie przystępuje się do właściwej naprawy komponentów, która może obejmować wymianę uszkodzonych diod LED wymagającą umiejętności lutowania SMD oraz dostępu do odpowiednich części zamiennych.
Naprawa sterowników polega natomiast najczęściej na wymianie uszkodzonych kondensatorów, rezystorów czy innych elementów elektronicznych. Istotną częścią procesu naprawy jest dokładne czyszczenie i konserwacja wszystkich powierzchni optycznych oraz elementów wewnętrznych. Soczewki szklane wymagają zastosowania innych technik czyszczenia niż elementy plastikowe czy silikonowe.
Po zakończeniu prac naprawczych następuje etap montażu i uszczelnienia, podczas którego obudowa jest ponownie sklejana z zachowaniem pełnej szczelności. Kluczowe znaczenie ma właściwy dobór materiałów uszczelniających oraz kontrola jakości połączenia. Całość procesu kończy się kompleksowymi testami finalnymi, które obejmują sprawdzenie szczelności metodą ciśnieniową i testy funkcjonalne wszystkich trybów oświetlenia.
Wymagania sprzętowe dla warsztatów
Serwis i naprawa nowoczesnych systemów oświetlenia LED wymaga inwestycji w specjalistyczne wyposażenie warsztatowe. W zależności od zakresu wykonywanych usług podstawowy zestaw narzędzi może się nieco różnić. Jak wyjaśnia Bartłomiej Szternal, nowoczesne urządzenia diagnostyczne umożliwiają obiektywną ocenę parametrów oświetlenia, takich jak:
- zasięg,
- rozkład światła
- czy potencjał oślepiania innych kierowców.
Profesjonalny sprzęt do badania i ustawiania świateł pozwala natomiast na precyzyjną regulację reflektorów po montażu LED-ów. – Dla warsztatów rozpoczynających pracę z diagnostyką systemów LED kluczowy jest zestaw narzędzi Hella Gutmann, który zapewni kompleksowe i precyzyjne działanie. Niezbędny będzie tester diagnostyczny mega macs S20, który stanowi serce całego systemu. Tester ten należy rozszerzyć o urządzenie do regulacji oświetlenia SEG V – tłumaczy Konrad Goławski i dodaje: – Równie istotne jest urządzenie CSC-Tool do kalibracji kamery, która steruje pracą reflektorów adaptacyjnych i jest kluczowym elementem systemów ADAS. Dzięki takiemu zestawowi warsztat może świadczyć usługi na najwyższym poziomie, zgodnie z rosnącymi wymaganiami rynkowymi i producentów pojazdów.
Firma M-TECH wspiera warsztaty w kwestii kompatybilności swoich produktów z instalacjami samochodowymi. Zwiększa liczbę modeli wyposażonych we wbudowany system CANbus, który pomaga uniknąć błędów „spalonej żarówki” na desce rozdzielczej w pojazdach.
Warto też dodać, że produkty M-TECH projektowane są z pewnym marginesem tolerancji napięciowej, co sprawia, że nawet w pojazdach, które mogą mieć wyższe napięcie w instalacji, retrofity LED są zabezpieczone przed ryzykiem uszkodzenia lub przepalenia. W droższych seriach, np. SMART, wykorzystywane są najlepsze dostępne na rynku komponenty i rozwiązania, takie jak czujnik NTC, który zapobiega przegrzewaniu i wpływa na stabilność działania.
Dodatkowo serie SMART zostały zaprojektowane w taki sposób, żeby wymiana była maksymalnie prosta, bez konieczności stosowania adapterów czy ingerencji w instalację samochodu (konstrukcja typu plug&play). W ofercie znajdziemy również rezystory, przejściówki czy wiązki kabli, które mogą być pomocne przy montażu.
– Dzięki wielu liniom produktowym, takim jak Econo, Premium, Platinum czy Heavy Duty, możemy zaoferować modele o różnych parametrach, co pozwala dobrać produkt odpowiedni do oczekiwań nawet najbardziej wymagającym klientom – mówi Bartłomiej Szternal. I uściśla, że warsztaty muszą nadążać za technologią – nie tylko sprzętowo, ale również kompetencyjnie.
Dlatego obecnie jednym z głównych wyzwań jest edukacja techniczna. Warsztaty coraz częściej i chętniej inwestują w szkolenia z zakresu nowoczesnych systemów oświetlenia LED i ich integracji z różnymi modelami pojazdów. Zrozumienie specyfiki różnych typów reflektorów, systemów zasilania i sterowania oświetleniem w poszczególnych markach i modelach samochodów będzie w przyszłości stanowić przewagę konkurencyjną.
Podsumowanie
Rewolucja w technologiach oświetlenia samochodowego stawia przed warsztatami nowe wyzwania wymagające zarówno aktualizacji wiedzy specjalistycznej, jak i inwestycji w odpowiednie wyposażenie. Pomyślne zaadaptowanie się do obsługi systemów LED otwiera jednocześnie nowe możliwości biznesowe, szczególnie w zakresie napraw zaawansowanych reflektorów.
Kluczem do sukcesu pozostaje systematyczne podnoszenie kwalifikacji i inwestowanie w profesjonalne narzędzia diagnostyczne dostosowane do wymagań nowoczesnej motoryzacji. Polski rynek aftermarket jest coraz bardziej gotowy na tę zmianę. Świadczy o tym kilka kluczowych przesłanek.
– Przede wszystkim rośnie popyt na retrofity LED do konwersji tradycyjnego oświetlenia. Klienci coraz częściej pytają o retrofity, takie jak H7 czy H4, co wpływa również bezpośrednio na rozwój tego typu produktów. Czołowi producenci wprowadzają do oferty coraz to nowsze rozwiązania, wykorzystując m.in. wydajniejsze chipy LED. Dodatkowo wszechobecna miniaturyzacja sprawia, że na rynku coraz częściej można znaleźć rozwiązania typu plug&play, czyli zestawy LED, które swoim rozmiarem odwzorowują tradycyjną żarówkę – mówi przedstawiciel firmy M-TECH. – Jednak największy wpływ na rozwój rynku aftermarket będzie zależał od ułatwień prawnych oraz homologacyjnych. Brak pełnej harmonizacji prawnej Unii Europejskiej spowalnia adaptację, a rynek czeka na szersze dopuszczenie retrofitów LED z homologacją drogową.
Źródło: Materiały redakcyjne
O Autorze
