Współczesne samochody są coraz bardziej zaawansowanymi technologicznie urządzeniami na kółkach. Jednym z obszarów, w którym ten postęp widoczny jest najbardziej, są układy wspomagania jazdy. Zaawansowane systemy wspierania kierowców ADAS (Advanced Driver Assistance System) zapewniają coraz wyższy komfort jazdy, ale przede wszystkim podnoszą poziom bezpieczeństwa za kierownicą. Jest to też obszar, który w najbliższych latach będzie cały czas dynamicznie się rozwijał. Stwarza to szansę dla tych warsztatów, które zdecydują się na poszerzenie swojej oferty o usługi serwisowania tego typu systemów. Z całą pewnością w niedalekiej przyszłości popyt na serwisowanie, w tym kalibrowanie systemów ADAS, będzie rósł w szybkim tempie.

Powiązane firmy

Co to jest ADAS?

Systemy aktywnego wspomagania kierowcy obejmują bardzo szeroką grupę systemów bezpieczeństwa, które mogą pojawić się we współczesnych modelach. Łączy je wspólny mianownik w postaci ograniczenia wpływu człowieka na wystąpienie niebezpiecznych sytuacji na drodze. Część ADAS trafiła już na listę obowiązkowego wyposażenia nowych samochodów. Niektóre, choć nieobowiązkowe, powoli stają się już standardem. Natomiast najbardziej zaawansowane technologicznie, które możemy spotkać w autach z najwyższych półek lub jedynie w pojazdach koncepcyjnych, to kwestia nieco dalszej przyszłości.

Standardowy ADAS we współczesnym modelu składa się najczęściej z systemu automatycznego hamowania awaryjnego, systemu ostrzegania o kolizji, asystenta pasa ruchu, aktywnego tempomatu czy systemu monitorowania tzw. martwego pola. Coraz częściej dochodzą do tego asystent jazdy w korku, system rozpoznawania znaków drogowych, adaptacyjne reflektory, system rozpoznający zmęczenie kierowcy czy systemy wspomagające proces parkowania.

Z całą pewnością producenci samochodów nie powiedzieli jeszcze ostatniego słowa w tym temacie. Technologie ADAS stanowią bowiem pomost między współczesnymi autami a autonomicznymi pojazdami przyszłości. I jeżeli rzeczywiście mamy kiedyś osiągnąć najwyższy poziom pełnej automatyzacji, w którym systemy odpowiedzialne za prowadzenie samochodu będą w stanie samodzielnie poradzić sobie bez względu na warunki drogowe i środowiskowe, należy oczekiwać, że systemy wspomagające kierowcę będą jeszcze bardziej niezawodne i zaawansowane technicznie.

Potwierdza to Kamil Broncel, specjalista ds. techniczno-handlowych w firmie TEXA Poland. Według niego wszystko zmierza w stronę jazdy autonomicznej (w mniej lub bardziej ograniczonym zakresie), a co za tym idzie przybędzie w pojazdach systemów, które umożliwią realizację tego zadania. Już od tego roku każdy nowo homologowany samochód osobowy musi posiadać co najmniej asystenta pasa ruchu i układ wspomagający hamowanie z rozpoznaniem przeszkód. Ponadto powinien potrafić zidentyfikować ograniczenie prędkości na danym odcinku drogi.

– Gdyby nie obowiązujące regulacje prawne, samochody wyższych klas już w tej chwili mogłyby bez większych kłopotów same poruszać się po drogach szybkiego ruchu. Z kolei nawet podstawowe wersje samochodów niższych segmentów mają przynajmniej podstawowe wyposażenie z zakresu ADAS – wyjaśnia Kamil Broncel. – Wątpliwe jest jednak, czy już w bardzo bliskiej przyszłości przyjdzie nam jeździć pojazdami bez kierownicy, a nawet fotela kierowcy.

Czujniki, kamery, radary

Liczne i często skomplikowane zadania, za jakie odpowiadają systemy ADAS, wymagają szybkiej i bezbłędnej współpracy tzw. urządzeń peryferyjnych, które „obserwują” otoczenie wokół samochodu, i jednostki sterującej, która aktywuje działanie odpowiedniego podzespołu (np. hamulców, ABS, ESP, oświetlenia, skrzyni biegów czy silnika). Im bardziej zaawansowane technologicznie są systemy bezpieczeństwa, tym bardziej skomplikowana jest ich budowa.

Najprostsze systemy opierają się na działaniu kamery lub kilku kamer, które są umieszczone na przedniej szybie, ewentualnie w zderzaku czy grillu. Bardziej zaawansowane rozwiązania wymagają jednak większej liczby kamer, w tym także umieszczonych np. w tylnym zderzaku czy lusterkach bocznych. W najbardziej rozwiniętych systemach imitują one widok pojazdu z lotu ptaka – niezwykle pomocny np. podczas manewrów parkowania. W układach typu Night Vision, wspomagających jazdę po zmierzchu, znajdziemy natomiast systemy noktowizyjne.

Osobną, ale liczną grupą podzespołów są różnego rodzaju radary (dalekiego i krótkiego zasięgu), które wykorzystują do wykrywania pojazdów lub innych przeszkód fale radiowe. Odpowiadają one za działanie np. aktywnego tempomatu czy układu awaryjnego hamowania. Odmianą radaru jest lidar, który zamiast fal radiowych wykorzystuje do wykrywania różnych obiektów wiązki lasera. Równie liczną grupą są wszelkiego typu czujniki, które mogą być rozmieszczone w różnych miejscach w aucie. Przykładem takich czujników są np. czujniki skrętu kierownicy lub czujniki ultradźwiękowe.

Dlaczego należy kalibrować systemy ADAS?

Często bardzo skomplikowana budowa i zasada działania wspomnianych systemów wymaga ich odpowiedniego serwisowania. Ważną czynnością, którą należy wykonywać w różnych okolicznościach, jest tzw. kalibracja poszczególnych składowych systemu ADAS. Celem tego procesu jest idealne ustawienie czujników, radarów i kamer, co stanowi podstawę właściwego działania odpowiednich systemów. Nawet niewielkie odchylenie kamery czy radaru od osi jazdy samochodu czy też błędny odczyt czujnika skrętu kierownicy mogą bowiem sprawić, że do jednostki sterującej trafią błędne informacje, co może zakończyć się tragicznie.

– Jak już wiemy, systemy ADAS wspomagają prowadzenie pojazdu, a często także chronią kierowcę, pasażerów lub innych użytkowników drogi przed niebezpiecznym zdarzeniem – wyjaśnia Kamil Broncel. – Dlatego, aby pojazd w nie wyposażony mógł działać tak, jak przewidział jego producent, musimy pamiętać, żeby po każdej naprawie nadwozia (gdzie mogło dojść do zmiany położenia np. czujnika radarowego), układu jezdnego lub szyby czołowej wykonać procedurę kalibracji systemów ADAS, właściwą dla konkretnej marki pojazdu. W zależności od producenta pojazdu, procedury kalibracji wykonać można stacjonarnie (z użyciem odpowiedniego oprzyrządowania) lub podczas próby drogowej, która pozwoli zweryfikować poprawność działania systemów wsparcia po przeprowadzonej naprawie.

Kiedy należy kalibrować system ADAS?

Bez względu na rodzaj systemu bezpieczeństwa i wykorzystywane przez niego czujniki, kamery, radary czy inne podzespoły ich kalibracja powinna następować każdorazowo po wykonaniu określonych czynności serwisowych.

Przedstawiciel marketingu działu Wyposażenia Warsztatowego firmy Bosch wymienia 4 takie sytuacje, kiedy proces kalibracji należy wykonać bezwzględnie. Są to wszelkie naprawy powypadkowe, np. wymiana zderzaka, wymiana przedniej szyby, regulacja geometrii kół oraz wymiana konkretnego czujnika, np. na skutek jego awarii.

Bosch

Naturalnie grupa tych czynności, po których zaleca się kalibrację poszczególnych składowych systemu ADAS, jest dużo szersza. Warto pamiętać, że właściwie każda ingerencja w taki system powinna zakończyć się jego kalibracją. I nie chodzi tu tylko o naprawę kamery, radaru czy sterownika, ale także np. o odłączenie kamery lub zdemontowanie jej z uchwytu na przedniej szybie. Kalibracja konieczna jest także po każdym zdemontowaniu i ponownym zamontowaniu przedniego zderzaka czy atrapy chłodnicy (o ile zamontowane są tam np. czujniki lub głowice radaru), a także wymianie bocznych lusterek (jeśli auto wyposażone jest w układ monitorowania martwego pola).

Również naprawa zawieszenia lub jego modyfikacja, która wpłynęła na zwiększenie bądź zmniejszenie prześwitu, powinna zakończyć się kalibracją odpowiednich czujników. Analogicznie jest wtedy, gdy właściciel pojazdu zdecyduje się na montaż kół o innym rozmiarze niż zalecane przez producenta.

Kalibracja statyczna i dynamiczna

– Procedury kalibracji systemów ADAS (niezależnie, czy mówimy o kamerze w szybie czołowej, czy czujniku radarowym) dzielą się na statyczne, wykonywane w czasie postoju pojazdu oraz dynamiczne, które są wykonywane podczas jazdy testowej – tłumaczy Kamil Broncel.

Przedstawiciel marketingu
działu Wyposażenia Warsztatowego firmy Bosch

Przedstawiciel marketingu działu Wyposażenia Warsztatowego firmy Bosch przybliża najważniejsze różnice między kalibracją statyczną a dynamiczną. W przypadku pierwszej z nich w warsztacie musi być wydzielone odpowiednie stanowisko, w którym oprócz przyrządu diagnostycznego niezbędny jest także odpowiedni sprzęt, w tym m.in. tablice kalibracyjne z obrazami wzorcowymi dla poszczególnych modeli. Umieszcza się je wraz z lustrami w odpowiednich miejscach na wyznaczonym stanowisku do kalibracji. Sama procedura kalibracji jest inicjowana przez przyrząd diagnostyczny.

Kalibracja dynamiczna odbywa się natomiast podczas jazdy testowej na odcinku 5–30 km z prędkościami w ustalonych przedziałach. Również w tym przypadku zainicjowana jest przez przyrząd diagnostyczny. Złe warunki atmosferyczne i utrudnienia w ruchu drogowym (np. korki) mogą niestety utrudnić precyzyjne przeprowadzenie procedury kalibracji dynamicznej. Problemem jest także odpowiedzialność mechaników, którzy muszą poruszać się samochodami klientów poza warsztatem. W niektórych przypadkach przed wykonaniem kalibracji dynamicznej może być konieczne wstępne ustawienie lub kalibracja statyczna.

Przebieg procesu kalibracji systemu ADAS

Sama procedura kalibracji może się nieco różnić zależnie od tego, jaki element jest kalibrowany, ale pewne etapy są identyczne. W przypadku kalibracji statycznej istotne jest odpowiednie przygotowanie stanowiska pracy, panelu kalibracyjnego i całego niezbędnego w tym procesie dodatkowego wyposażenia.

Jak wyjaśnia Kamil Broncel, w procesie kalibracji statycznej musimy zastosować odpowiednie oprzyrządowanie, które umożliwia wykonanie procedury. W jego skład wchodzi najczęściej panel kalibracyjny z określonym przez producenta pojazdu wzorem, który zawieszany jest na ramie umożliwiającej precyzyjne pozycjonowanie jej względem pojazdu.

– Nieocenioną pomocą w tym zakresie służy oprogramowanie TEXA IDC5, w którym znajdziemy pełne menu pomocy z graficznie przedstawionym ustawieniem oprzyrządowania oraz prowadzone procedury kalibracji krok po kroku. Jeżeli cały osprzęt ustawiony został poprawnie, to za pomocą wspomnianego oprogramowania diagnostycznego wywołujemy procedurę kalibracji, np. kamery czołowej, i postępujemy zgodnie z instrukcjami oprogramowania. Oprócz niewidocznej dla operatora fazy odczytu panelu i pomiaru jego pozycji, operator proszony jest o ręczne wprowadzenie np. wysokości od ziemi do nadkola dla przedniej osi – tłumaczy Kamil Broncel.

Kamil Broncel, specjalista ds. techniczno-handlowych,
TEXA Poland

Również przedstawiciel firmy Bosch wymienia typowe etapy, jakie należy wykonać, przeprowadzając procedurę kalibracji. Procedurę rozpoczynamy od podłączenia testera i automatycznej identyfikacji pojazdu. Po zakończeniu skanowania pamięci usterek wybieramy system ADAS, który będzie podlegał kalibracji. W kolejnym etapie następuje przygotowanie do sterowanego komputerowo pomiaru odstępu do osi na podstawie instrukcji ustawiania dla danego pojazdu. Następnie ustawiamy dokładnie urządzenie kalibracyjne i tablice kalibracyjne. Po zatwierdzeniu wszystkich ustawień rusza właściwa kalibracja systemu. Po jej zakończeniu otrzymamy odpowiedni protokół z przeprowadzonych czynności.

Niezbędne urządzenia do kalibracji systemów ADAS nie należą wprawdzie do najtańszych, jednak patrząc na dynamiczny rozwój tego typu systemów bezpieczeństwa, można oczekiwać szybkiego zwrotu z takiej inwestycji.