Droga zatrzymania pojazdu to suma drogi reakcji i drogi hamowania. Droga reakcji jest ściśle związana z czasem reakcji kierowcy i prędkością pojazdu. Droga hamowania mierzona jest jako odcinek przejechany do zatrzymania pojazdu po aktywacji i zadziałaniu układu hamulcowego. Droga hamowania zależy między innymi od prędkości, stanu nawierzchni i stanu układu hamulcowego. I temu przyjrzymy się bardziej. Podczas serwisowania układu hamulcowego, wymieniając poszczególne elementy eksploatacyjne czy podzespoły układu hamulcowego, musimy pamiętać, że ich wymiana musi się odbywać w oparciu o wiedzę i odpowiednie narzędzia.

Serwis w warsztacie – pomiar grubości tarczy hamulcowej

Częsta obsługa w warsztacie – wymiana zużytych klocków hamulcowych, nic prostszego, wystarczy wymontować stare klocki, wyczyścić elementy zacisku hamulca, nasmarować, zamontować nowe klocki i gotowe. A gdzie wymagany przy takiej usłudze pomiar grubości tarczy hamulcowej? We współczesnych samochodach często różnica grubości tarczy hamulcowej nowej tarczy do zużytej to 0,8 mm na stronę. Okazuje się, że kiedy zakładamy nowy zestaw klocków po przebiegu 60 tys. km, nasze tarcze hamulcowe po pomiarze wskazują maksymalne zużycie. Zużycie na poziomie 0,8 mm wcale nie objawia się widocznym sporym rantem na tarczy hamulcowej a warunkuje montaż nowego zestawu tarcz hamulcowych.

W katalogu internetowym ATE służącym do pomocy przy dobieraniu części w pozycjach tarcz hamulcowych są zapisane wszystkie parametry wraz z dopuszczalną minimalną grubością. Informacje takie są bardzo często nabijane na rancie tarczy, aby podczas serwisu zwracać uwagę na ten parametr.

Pozostawienie tarcz o minimalnej dopuszczonej grubości do dalszej eksploatacji powoduje po krótkim okresie eksploatacji wydłużenie drogi zatrzymania. Tarcza taka posiada zmniejszoną zdolność akumulacji temperatury co powoduje, że podczas mocnych hamowań szybciej dochodzi do uzyskania wysokich temperatur na kontakcie klocek – tarcza hamulcowa. Wysoka temperatura jest powodem występowania zjawiska tzw. fadingu, czyli zanikania siły hamowania. Pomiędzy tarczami i klockami powstaje warstwa rozgrzanych gazów utrudniająca odpowiednio silne dociśnięcie klocków do tarcz. Następuje spadek współczynnika tarcia. Użytkownik pojazdu może wiązać spadek skuteczności hamulca i wydłużenie drogi zatrzymania jako wynik zamontowania zestawu klocków o niższej jakości, często nie wiedząc o przekroczonej minimalnej grubości tarczy hamulcowej. W takich sytuacjach często pojawiają się również piski podczas hamowania i są one również powodem spadku masy własnej tarczy przez eksploatacyjne zmniejszenie jej grubości.

Klocki hamulcowe – jakość przede wszystkim

Sam dobór klocków i ich jakość są podstawowym parametrem, który powoduje zmianę drogi zatrzymania. Mnogość producentów klocków hamulcowych pasujących do danego modelu pojazdu powoduje, że klient warsztatu podejmuje decyzje o wyborze konkretnego produktu, często kierując się jego ceną. Dzisiaj rolą warsztatu samochodowego jest informowanie klienta o jakości części zamiennych oraz różnicach, które wynikają z ich ceny.

Podczas montażu klocków hamulcowych nikt nie wie, kiedy będzie potrzebny skutecznie działający hamulec. Zawsze porównuje się klocki zamienne (AM) do klocków pierwszomontażowych (OE). Producent pojazdu wyposaża go tak, aby połączenie systemów hamulcowych (ABS, ESP) i elementów trących (tarcze, klocki) powodowało jak najkrótszą drogę zatrzymania pojazdu w różnych warunkach drogowych, pogodowych, przy różnych prędkościach i temperaturach pracy układu hamulcowego.
Firma ATE proponuje stosowanie klocków hamulcowych ATE Original lub ATE Ceramic jako rozwiązanie identyczne z fabrycznym (OE). Daje to pewność działania hamulca, zawsze kiedy go potrzebujemy.

Systemy bezpieczeństwa

Wspomniane systemy hamulcowe ABS, ESP są systemami wspomagającymi kierowcę podczas jazdy w zakrętach, ruszania na śliskiej nawierzchni, hamowania w różnych warunkach pogodowych i innych sytuacjach, które potrafią zaskoczyć na drodze. Działanie tych systemów opiera się na zbieraniu i analizowaniu informacji z czujników w pojeździe i – dzięki odpowiedniemu oprogramowaniu –sterowaniu ciśnieniem płynu hamulcowego na zaciskach hamulcowych. Zbudowanie odpowiedniego ciśnienia w odpowiednio krótkim czasie i przekazanie go na dane koło lub koła, jego szybka regulacja ma ogromny wpływ na szybkość reakcji systemu (ABS, ESP) w poruszającym się pojeździe. Jedynym łącznikiem pomiędzy pedałem hamulca, agregatem systemu ABE, ESP a zaciskiem hamulca jest płyn hamulcowy. Płyn hamulcowy przenosi siłę nacisku na pedał hamulca na siłę docisku klocka do tarczy, poprzez różne układy wspomagania hamowania oraz przez agregat ABS, ESP.

Istotna rola płynu hamulcowego

Płyn hamulcowy pogarsza w czasie eksploatacji swoje właściwości, co wymaga jego wymiany w określonych przez producenta interwałach czasu eksploatacji lub przebiegu. Urządzenia do pomiaru temperatury wrzenia płynu hamulcowego umożliwiają dokonanie takiego pomiaru i określenie jego stanu podczas wizyty w serwisie. ATE daje warsztatom takie rozwiązanie.

Dobór i wymiana płynu hamulcowego są bardzo ważne dla szybkiego i poprawnego działania systemów hamulcowych. Należy pamiętać, że do pojazdów wyposażonych w systemy hamulcowe ABS, ESP stosuje się płyny hamulcowe o mniejszej lepkości kinetycznej tzw. niskowiskozyjne płyny hamulcowe. ATE poleca płyn hamulcowy ATE DOT 4 Sl.6. Jest to płyn hamulcowy, który ma o połowę mniejszą lepkość kinetyczną niż zwykłe płyny DOT4. Zastosowanie takiego płynu zapewnia szybką reakcję systemów hamulcowych oraz odpowiednio krótką drogę zatrzymania.

Decydująca sekunda

Mówiąc o wpływie elementów układu hamulcowego na drogę zatrzymania, nie możemy zapomnieć o kontroli działania samych zacisków hamulca i ich naprawach eksploatacyjnych, stanie przewodów hamulcowych elastycznych i sztywnych wraz z ich połączeniami. Sama nakładka gumowa na dźwigni pedału hamulca wpływa na drogę zatrzymania. Podczas codziennej eksploatacji pojazdu nie zastanawiamy się nad rzeczywistą drogą zatrzymania. Można szybko policzyć, jaka jest droga zatrzymania pojazdu, który jedzie z prędkością 90 km/h.

Czas reakcji kierowcy od momentu zauważenia problemu na drodze do naciśnięcia i aktywacji hamulca wynosi średnio 0,9 s. Czas reakcji układu hamulcowego to około 0,3 s. Daje nam to wynik około 1,2 s. Jadąc z prędkością 90 km/h, w czasie 1,2 s pokonujemy odcinek drogi równy 30 m. Jeśli dodamy do tego drogę hamowania (dla tej prędkości to jest około 40 m) to daje nam wynik ok. 70 m. Droga zatrzymania z prędkości 90 km/h wynosi zatem ok. 70 m. Jest to poprawny wynik, jeśli założymy,  że wszystko działa należycie.

Jaka będzie droga zatrzymania, jeśli elementy układu hamulcowego będą w słabej kondycji? Jeden metr dalej w drodze zatrzymania to często problem, którego nie cofniemy.