Elektryczny hamulec postojowy – o czym powinien wiedzieć każdy mechanik
ZFSukces każdego nowego wynalazku wynika z holistycznego podejścia do oceny jego zalet i wad. W przypadku elektrycznych hamulców postojowych (electric parking brake – EPB) zwycięstwo technologii jest jasne. Ich wszechstronność zapewnia większe bezpieczeństwo, wygodę użytkowania i adaptację do dynamicznych potrzeb motoryzacyjnych.
- Postęp technologiczny zamienia ręczne hamulce postojowe w elektryczne. Poznaj istotne różnice. Co najczęściej ulega usterkom w każdym z tych wariantów?
- Awaryjne zwalnianie elektrycznego hamulca postojowego.
- Wymiana klocków hamulcowych w pojeździe z EPB.
Tradycyjne, ręczne hamulce postojowe przez długi czas były nieodłącznym wyposażeniem każdego samochodu. Podczas postoju, działając jedynie na kołach niekierowanych, zabezpieczały pojazd przed toczeniem. Natomiast w trakcie jazdy stosuje się je wyłącznie w nagłych przypadkach – jako wsparcie kontroli nad pojazdem.
Właśnie ze względu na to awaryjne zastosowanie hamulec postojowy często nazywa się hamulcem awaryjnym. Określenie „ręczny” wynika z jego mechanicznego aktywowania, a do jednej z form uruchamiania ręcznego hamulca postojowego służy dźwignia ręczna. Znajduje się ona między siedzeniem kierowcy a przednim fotelem pasażera lub (w pojazdach użytkowych) po lewej stronie fotela kierowcy.
Pod dźwignią umieszczony jest wyłącznik połączony z lampką w zestawie wskaźników, która sygnalizuje uruchomienie hamulca awaryjnego. Dźwignia ręczna, która uruchamia hamulec, jest połączona z elementem, w którym osadzone są gwintowane końce linek. Te linki przenoszą siłę nacisku z dźwigni na mechanizm hamulcowy, a zamontowane na końcówkach linek nakrętki umożliwiają regulację ich długości – co zapewnia precyzyjne dostosowanie ich działania.
Po zaciągnięciu dźwigni ręcznej linki uruchamiają elementy hamulca głównego na tylnej osi, które podczas jazdy są załączane hydraulicznie lub pneumatycznie. W niektórych przypadkach aktywacja dźwigni może również uruchomić dodatkowe elementy, które dotyczą wyłącznie hamulca postojowego. W samochodach, które są wyposażone w hamulce tarczowe na tylnej osi, często montowane są dodatkowe hamulce bębnowe, służące wyłącznie do hamowania postojowego.
Elektryczny hamulec postojowy ZF. Źródło: ZFElektryczne hamulce postojowe
Wraz z postępem technologicznym w motoryzacji tradycyjne ręczne hamulce postojowe ustępują miejsca nowoczesnym rozwiązaniom. Są nimi elektryczne hamulce postojowe, czyli innowacyjne systemy, w których do sterowania mechanizmem hamującym w pojazdach wykorzystuje się sygnał elektryczny.
Nowoczesne hamulce eliminują potrzebę stosowania mechanicznych dźwigni czy linek. W przypadku EPB bowiem hamulce pojazdu aktywuje elektryczny impuls, który jest wysyłany do układu sterowania po użyciu przez kierowcę przycisku. Przy tym ten zaawansowany system nie tylko zapewnia precyzyjne działanie, ale także oferuje wiele dodatkowych funkcji.
Dla przykładu, w wielu pojazdach EPB automatycznie aktywuje się po wyłączeniu silnika, a po jego uruchomieniu automatycznie się zwalnia. Kierowca nie musi więc pamiętać o zaciąganiu hamulca postojowego ani jego zwalnianiu, dzięki czemu używanie pojazdu staje się wygodniejsze i bezpieczniejsze.
Zdaniem EXPERTa
Arkadiusz Raczyński
Ekspert ds. szkoleń i wsparcia technicznego ZF Aftermarket 
Zasadnicza różnica między tradycyjnymi a elektrycznymi hamulcami postojowymi obejmuje aspekt aktywacji, dodatkowych funkcji i obsługi diagnostycznej. W elektrycznym hamulcu TRW EPB brak linek hamulca ręcznego eliminuje konieczność ich cyklicznej regulacji. Dodatkowo system EPB automatycznie dostosowuje luz, wykluczając konieczność ingerencji ze strony właściciela pojazdu czy warsztatu. Wspomaga również proces hamowania głównego, aktywując hamulce na osi tylnej podczas końcowej fazy hamowania. Oferuje też szereg zaawansowanych funkcji, takich jak automatyczne zwalnianie podczas ruszania czy hamowanie dynamiczne z wsparciem ESP. W obszarze diagnostyki obsługa układów EPB staje się coraz bardziej powszechna, umożliwiając warsztatom szybką wymianę klocków czy diagnostykę uszkodzeń. Modele samochodów z EPB dysponują trybami serwisowymi, które ułatwiają diagnostykę i naprawę. Podsumowując, elektroniczne hamulce postojowe nie tylko oferują łatwą aktywację, lecz również eliminują potrzebę regulacji linek, zapewniając automatyczne dostosowanie luzu. Ich zaawansowane funkcje oraz niezawodność czynią je preferowanym rozwiązaniem na rynku motoryzacyjnym.
Wady ręcznych hamulców postojowych
Ręczne hamulce postojowe, mimo ich długiej historii i powszechnego stosowania, mają pewne ograniczenia i wady. Jedną z nich jest to, że manualne aktywowanie takiego hamulca wymaga fizycznej interwencji kierowcy. Niedostateczne zaciągnięcie przez niego dźwigni może więc powodować nieskuteczne uruchomienie hamulców.
Kierowca po zaparkowaniu pojazdu może też zapomnieć o zaciągnięciu hamulca, co również stwarza potencjalne zagrożenie. Nie brakuje także roztargnionych kierowców, którzy, parkując samochód na nachylonym terenie, zostawiają go bez zaciągniętego hamulca postojowego lub bez wrzuconego biegu. Taka praktyka może prowadzić do niekontrolowanego stoczenia się pojazdu ze wzniesienia.
Dodatkowo przy minusowych temperaturach linki hamulca mogą zamarznąć. Co prawda nakłada się na nie warstwę polietylenu, jednak w wyniku ekstremalnych warunków atmosferycznych ta ochronna warstwa często ulega zużyciu, co prowadzi do korozji linek. Ponadto zarówno linki, jak i mechanizmy dźwigni są podatne na uszkodzenia mechaniczne. Wymagają więc regularnej konserwacji I okresowej regulacji naciągu linek. Tylko w ten sposób zapewnimy im właściwe funkcjonowanie i unikniemy awarii.
Rodzaje elektrycznych hamulców postojowych
Wady i ograniczenia ręcznych hamulców postojowych eliminują elektryczne hamulce postojowe, oferując nowoczesne rozwiązania i większą niezawodność w działaniu. Elektryczny hamulec postojowy różni się od tradycyjnego hamulca ręcznego sposobem aktywacji – uruchomiany jest nie dźwignią, a za pomocą przycisku, który po użyciu go przez kierowcę wysyła sygnał do jednostki sterującej, informując o konieczności zaciągnięcia hamulca postojowego.
MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE
Jednocześnie, dzięki temu, że ta nowoczesna metoda nie potrzebuje mechanicznej dźwigni, oszczędza się miejsce w kabinie samochodu i minimalizuje zużycie mechanicznych elementów układu załączania ręcznego hamulca. Istnieją dwie najczęściej stosowane konstrukcje elektronicznych hamulców.
W pierwszym rozwiązaniu pozostawiono:
- linki,
- standardowe zaciski,
- klocki hamulcowe,
- standardowe hamulce bębnowe.
Centralny aktywator z silnikiem elektrycznym znajduje się pod pojazdem. Po naciśnięciu przycisku przez kierowcę sterownik EPB wysyła sygnał do aktywatora, który zaciąga linki hamulca ręcznego, uruchamiając hamulce tarczowe albo dodatkowe bębnowe. Problemem tego typu konstrukcji są ograniczenia związane z zastosowaniem linek hamulcowych.
W drugim rozwiązaniu po naciśnięciu przycisku hamulca postojowego sterownik uruchamia silnik elektryczny, który dociska tłoczek do klocka hamulcowego, powodując jego przesunięcie się w kierunku tarczy hamulcowej. Takie rozwiązanie eliminuje stosowanie linek hamulcowych, co sprawia, że jest to obecnie najczęściej stosowany system EPB.
Zasady działania hamulców EPB są bardzo proste, więc nietrudno je zrozumieć. Główną wartością elektrycznych hamulców są jednak ich zalety. Są nimi przede wszystkim korzyści mechaniczne, które obejmują nie tylko oszczędność miejsca w kabinie pojazdu, ale także wyeliminowanie zużywających się elementów mechanicznych oraz brak konieczności przeprowadzania okresowych regulacji.
Elektryczny hamulec postojowy oznacza także łatwiejszą obsługę, bo wciśnięcie jego przycisku nie wymaga żadnego wysiłku. Natomiast funkcjonalne zalety systemu hamowania EPB obejmują funkcję asystenta ruszania na wzniesieniach, która zabezpiecza samochód przed stoczeniem się podczas ruszania na pochyłości. Dostępna jest też funkcja automatycznego luzowania hamulców po wrzuceniu biegu i automatyczna blokada jako zabezpieczenie przed kradzieżą.
Jak awaryjnie zwolnić elektryczny hamulec ręczny?
W pojazdach z hamulcem postojowym, który opiera się na linkach, odblokowanie ręcznego hamulca wymaga zerwania blokady w module wykonawczym, co spowoduje zluzowanie linek hamulca. Producenci czasem wyposażają samochody w gniazda z pokrętłem, w których umieszcza się specjalny klucz i wykonuje obrót w celu odblokowania hamulców.
Dodatkowo producenci wykorzystują cięgna lub dźwignie umieszczone np. pod podłogą bagażnika, osłoną tunelu środkowego, między fotelem kierowcy a pasażera lub pod osłoną mechanizmu lewarka biegów. Szczegółowe informacje na temat obsługi i umiejscowienia tych elementów są dostępne w instrukcji obsługi danego pojazdu. W przypadku rozwiązania z serwohamulcem konieczne jest odpięcie wtyczki przewodu zasilającego silnik przy zablokowanym zacisku hamulcowym, a następnie zasilenie silnika napięciem. Alternatywnie możliwe jest ręczne wysunięcie tłoczków po wcześniejszym demontażu silnika.
Jak wymienić klocki hamulcowe w pojeździe z EPB?
W większości pojazdów do wycofania mechanizmu hamulca postojowego, który znajduje się wewnątrz zacisku, wymagane jest zastosowanie komputera diagnostycznego. Narzędzie to jest niezbędne także przy wymianie klocków hamulcowych lub kompletnego zestawu wraz z tarczami. Po zakończeniu wymiany należy także skontrolować wartość prądu płynącego w obwodzie zasilania silnika i dokonać jego adaptacji w sterowniku.
Z kolei dla mechaników posługujących się komputerem diagnostycznym i mających doświadczenie w obsłudze ręcznych zacisków hamulca postojowego, tryb serwisowy i EPB stanowią narzędzia ułatwiające diagnostykę, a także są mile widzianą technologią. Niezależnie od tego, czy jest to wada, czy nie, podczas naprawy EPB należy zawsze postępować zgodnie z procedurami producenta. Nigdy nie należy wciskać ręcznie tłoczków, bo grozi to uszkodzeniem przekładni lub silnika w zacisku hamulca.
Najczęstsze awarie elektrycznego hamulca postojowego
Jedną z awarii EPB jest zablokowanie centralnego aktywatora lub tłoczków w zaciskach. Rozwiązanie tego problemu często wymaga podłączenia testera diagnostycznego do gniazda OBD2 w pojeździe.
Dzięki zastosowaniu narzędzia diagnostycznego możliwe jest uwolnienie aktywatora i poluzowanie linek lub cofnięcie tłoczków. Źródłem usterek EPB jest również zamarznięcie wilgoci w zaciskach hamulcowych. W okresie jesienno-zimowym wilgoć często kondensuje się wewnątrz siłowników, co może prowadzić do blokowania elementów w zaciskach hamulca. W przypadku uszkodzenia obudowy serwomechanizmu wilgoć, która przedostaje się do wnętrza mechanizmu, może również spowodować korozję elementów, co znacząco pogarsza wydajność i trwałość hamulca postojowego.
O Autorze
