• Najczęstsze przyczyny usterek układu hamulcowego
• Jak wcześnie wykrywać niesprawności i zapobiegać poważnym awariom
• Kiedy drobna usterka może prowadzić do dużych kosztów
• Rola ABS i innych systemów wspomagania w nowoczesnych autach
• Jak przygotować warsztat do pracy z zaawansowanymi systemami hamulcowymi

Zasada działania hydraulicznego układu hamulcowego

Kiedy kierowca naciska pedał hamulca, pompa hamulcowa generuje ciśnienie hydrauliczne, które za pośrednictwem przewodów przenoszone jest do tłoczków w zaciskach hamulcowych. Tłoczki te dociskają klocki do tarcz hamulcowych, generując tarcie, które spowalnia obrót kół, a w efekcie zatrzymuje pojazd. 

W samochodach wyposażonych w układ ABS proces ten jest wspomagany przez dodatkowe moduły. Układ ABS monitoruje prędkość obrotową kół za pomocą czujników, a w przypadku wykrycia ryzyka poślizgu precyzyjnie moduluje ciśnienie w przewodach hamulcowych, zapobiegając zablokowaniu kół i umożliwiając zachowanie kontroli nad pojazdem nawet podczas gwałtownego hamowania. 

Nowoczesne systemy bezpieczeństwa

Współczesne układy hamulcowe współpracują z licznymi zaawansowanymi systemami, które zwiększają komfort i bezpieczeństwo jazdy. Systemy takie, jak BAS (brake assist system) czy EBD (electronic brakeforce distribution) wspomagają hamowanie w sytuacjach awaryjnych, dostosowując siłę hamowania do warunków jazdy. Z kolei ESP (electronic stability program) i ASR (acceleration slip regulation) pomagają zapobiegać utracie kontroli nad pojazdem podczas hamowania lub przyspieszania na śliskiej nawierzchni.

Choć te technologie poprawiają komfort i bezpieczeństwo jazdy, ich obecność oznacza, że rozpoznanie  problemów z układem hamulcowym wymaga bardziej zaawansowanych narzędzi diagnostycznych oraz zrozumienia zasad działania tych systemów. Skupienie się na ich weryfikacji i utrzymaniu w dobrym stanie jest niezbędne dla efektywnej i bezpiecznej pracy układu hamulcowego.

Najczęstsze przyczyny problemów z układem hamulcowym

Problemy z układem hamulcowym mogą mieć różnorodne przyczyny – od zużycia eksploatacyjnego po zaniedbania w konserwacji. Najczęściej spotykanymi przyczynami są:

• Zużycie klocków i tarcz hamulcowych – tarcie i nagrzewanie się elementów ciernych powoduje stopniowe zużycie powierzchni ciernej klocków i tarcz. Nadmierne  zużycie tych komponentów znacząco obniża skuteczność hamowania.
• Bicie tarcz hamulcowych – przekroczenie dopuszczalnej temperatury pracy tarczy hamulcowej, a następnie jej gwałtowne schłodzenie może prowadzić do odkształceń powierzchni tarczy. W efekcie dochodzi do nierównomiernego hamowania, drgań odczuwalnych na kierownicy i przyspieszonego zużycia innych komponentów układu hamulcowego. Przyczyną bicia tarcz mogą być również błędy montażowe, uszkodzenia mechaniczne tarcz lub niedokładne oczyszczenie piasty przed instalacją nowej tarczy.
• Problemy z płynem hamulcowym – zabrudzenia, zawilgocenie lub starzenie się płynu hamulcowego prowadzą do obniżenia jego temperatury wrzenia, co zmniejsza skuteczność przenoszenia ciśnienia i obniża efektywność hamowania.
• Nieszczelności i uszkodzenia przewodów hamulcowych – zużycie lub uszkodzenie przewodów hamulcowych prowadzi do utraty ciśnienia w układzie. W przypadku wycieku płynu hamulcowego pedał może stać się miękki podczas naciskania, a skuteczność hamowania znacznie spada. 
• Usterki w układzie ABS – uszkodzenia czujników prędkości kół, pompy lub modułu sterującego ABS mogą prowadzić do całkowitego braku działania systemu, obniżenia skuteczności hamowania lub zapalenia się kontrolki ABSF na desce rozdzielczej.
• Korozja tarcz hamulcowych – ogniska rdzy na tarczach to częsty efekt działania czynników zewnętrznych, takich jak wilgoć czy sól drogowa. Niewielki nalot powierzchniowy nie stanowi zagrożenia, ponieważ zwykle zostaje starty podczas pierwszego hamowania. Natomiast w przypadku głębokiej korozji wżerowej może dojść do nierównomiernej pracy układu hamulcowego, co wpływa na skuteczność hamowania i przyspiesza zużycie innych elementów układu.

Objawy problemów z układem hamulcowym

Układ hamulcowy jest kluczowym elementem zapewniającym bezpieczeństwo podczas jazdy. To sprawia, że tak istotne jest szybkie rozpoznanie symptomów, które mogą świadczyć o jego niesprawności. Wczesne zdiagnozowanie problemów pozwala uniknąć poważniejszych awarii i kosztów napraw, które się z nimi wiążą. 

Do powszechnych objawów należą:

• Nietypowe dźwięki – piski, tarcia czy metaliczne stukania podczas hamowania, które najczęściej wiążą się ze zużyciem klocków hamulcowych, luzem elementów zawieszenia, zabrudzeniem lub nierównomiernym zużyciem tarcz. Ignorowanie tych dźwięków może prowadzić do uszkodzenia innych elementów układu.

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE

Hamulce i zawieszenie

Przetaczanie tarcz hamulcowych – kiedy, dlaczego i jakie korzyści?

Do warszattów samochodowych często trafiają pojazdy, w których kierowcy odczuwają wibracje na kole kierowniczym i pulsowanie pedału hamulca podczas hamowania.

Hamulce i zawieszenie

Jak pył hamulcowy wpływa na skuteczność hamowania?

Pył hamulcowy jest zwyczajnym produktem ubocznym procesu hamowania. Marcin Ostrowski, trener techniczny marki Textar, wyjaśnia, czym jest pył hamulcowy, skąd się bierze i czy wpływa na skuteczność hamowania.

• Drgania kierownicy – szczególnie odczuwalne podczas intensywnego hamowania, mogą świadczyć o nierównościach na powierzchni tarcz hamulcowych. Przyczyną drgań może być również nieprawidłowy montaż tarcz lub ich nadmierne zużycie.

• „Miękki” pedał hamulca – taki objaw najczęściej wskazuje na nieszczelności w układzie lub problemy z płynem hamulcowym (takie jak jego niski poziom, zawilgocenie lub zanieczyszczenie). Może to także oznaczać obecność powietrza w przewodach hamulcowych.

• Zapalenie się kontrolek na desce rozdzielczej – zapalenie się lampek ABS, ESP czy innych systemów, które wspomagają hamowanie, zwykle sygnalizuje usterkę elektronicznego układu sterującego lub problemy z czujnikami prędkości kół. Ważne jest, aby odczytać kody błędów, używając odpowiedniego urządzenia diagnostycznego, i szybko podjąć skuteczne działania naprawcze.

• Ściąganie pojazdu na bok podczas hamowania – może to być spowodowane nierównomiernym zużyciem klocków hamulcowych, zapieczeniem zacisków, a także nierównym ciśnieniem w oponach lub problemem z geometrią zawieszenia. To szczególnie niebezpieczny objaw, ponieważ może utrudniać kontrolę nad pojazdem w sytuacjach awaryjnych.

Każdy z wymienionych wyżej objawów wymaga natychmiastowej reakcji i dokładnej diagnostyki, która pozwoli znaleźć źródło problemu i zapobiec dalszym uszkodzeniom.

Diagnostyka układu hamulcowego

Prawidłowa diagnostyka układu hamulcowego wymaga precyzyjnego i usystematyzowanego   podejścia, które pozwala na skuteczne zidentyfikowanie ewentualnych usterek i ocenę stanu technicznego elementów systemu. Ważne, aby każdy etap diagnostyki był przeprowadzony dokładnie, ponieważ pominięcie nawet drobnych nieprawidłowości może prowadzić do poważniejszych problemów. 

Podstawowe kroki diagnostyczne to:

1. Wstępna ocena wizualna – obejmuje ona kontrolę zużycia klocków, zacisków i tarcz hamulcowych, a także sprawdzenie przewodów pod kątem nieszczelności, pęknięć lub korozji.

 2. Pomiar bicia tarcz hamulcowych – za pomocą czujnika zegarowego mechanik może precyzyjnie ocenić, czy tarcze są odkształcone. Nawet niewielkie bicie może powodować drgania kierownicy i nierównomierne hamowanie.

 3. Test płynu hamulcowego – zastosowanie specjalistycznego testera płynu hamulcowego pozwala sprawdzić poziom zawartości wody w płynie i jego temperaturę wrzenia.

 4. Kontrola zacisków i przewodów – szczegółowa analiza stanu uszczelek, prowadnic zacisków i elastycznych przewodów jest niezbędna, ponieważ pozwala wykluczyć problemy związane z nieszczelnością, zatarciem lub korozją. Szczególną uwagę należy zwrócić na równomierną pracę tłoczków w zaciskach hamulcowych.

 5. Diagnostyka komputerowa – odczyt błędów zapisanych w sterowniku ABS i analiza działania czujników prędkości kół pozwala na wczesne wykrycie problemów w nowoczesnych systemach, które wspomagają hamowanie.

Układ hamulcowy jest jednym z najważniejszych systemów w każdym pojeździe, a jego awarie mogą prowadzić do poważnych konsekwencji. Kluczem do bezpiecznego użytkowania pojazdu jest regularna diagnostyka, prawidłowa konserwacja i naprawa z wykorzystaniem wysokiej jakości komponentów. Mechanicy powinni też uświadamiać kierowcom, że ignorowanie nawet drobnych niesprawności w układzie hamulcowym może prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym  całkowitej awarii tego kluczowego systemu.

Źródło: Materiały redakcyjne