Unia Europejska prowadzi działania, zmierzające do ograniczenia emisji substancji negatywnie wpływających na warstwę ozonową i wywołujących efekt cieplarniany. Działania te polegają na wycofywaniu z rynku substancji, które zubożają warstwę ozonową oraz ograniczaniu dostępności czynników chłodniczych z grupy gazów fluorowanych (tzw. F-gazów), które zaliczają się do gazów cieplarnianych. Gazy te powszechne stosuje się w układach klimatyzacji samochodowej oraz w klimatyzacji chłodni i stacjonarnych urządzeniach chłodniczych.

W celu realizacji ww. zadań wydano grupę rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady oraz Komisji Europejskiej, które regulują sposoby postępowania z substancjami kontrolowanymi i fluorowanymi gazami cieplarnianymi. Najważniejszymi z tych przepisów jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 517/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie fluorowanych gazów cieplarnianych i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 842/2006,  a także Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1005/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową. Minimalne wymagania i warunki, które dotyczą wzajemnego uznawania certyfikacji przedsiębiorstw i personelu w odniesieniu do poszczególnych rodzajów urządzeń zawierających fluorowane gazy cieplarniane, określono w następujących aktach wykonawczych:

• Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2015/2067 z dnia 17 listopada 2015 r. (stacjonarne urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne i pompy ciepła oraz agregaty chłodnicze samochodów ciężarowych i przyczep chłodni),
• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 304/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. (stacjonarne systemy ochrony przeciwpożarowej i gaśnice),
• Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2015/2066 z dnia 17 listopada 2015 r. (rozdzielnice elektryczne),
• Rozporządzenie Komisji (WE) nr 306/2008 z dnia 2 kwietnia 2008 r. (rozpuszczalniki na bazie fluorowanych gazów cieplarnianych).

Do prawa polskiego przepisy europejskie wdrożono w wyniku uchwalenia Ustawy z dnia 15 maja 2015 r. o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych. Ustawę tę zmieniono Ustawą z dnia 12 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz o niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych oraz niektórych innych ustaw (zwaną dalej „ustawą zmieniającą”). Ustawa zmieniająca weszła w życie 23 września 2017 r.

W oparciu o przepisy nowej ustawy wydano także nowe rozporządzenia, które zawierają szczegółowe regulacje w zakresie certyfikacji personelu i przedsiębiorców. W zakresie certyfikacji personelu i przedsiębiorców nowa ustawa odwołuje się do Rozporządzeń Wykonawczych Komisji (UE) nr 2015/2066 i nr 2015/2067.

Certyfikat dla personelu

Rozporządzenie (UE) 2015/2067 wprowadza dodatkowo obowiązek posiadania certyfikatu przez osoby fizyczne, które wykonują (określone w tym rozporządzeniu) czynności w odniesieniu do agregatów chłodniczych samochodów ciężarowych i przyczep chłodni. Wprowadza też konieczność posiadania certyfikatu przez osoby fizyczne, które naprawiają i likwidują sta­cjonarne urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne i pompy ciepła oraz agregaty chłodnicze samochodów i przyczep chłodni, zawierających fluo­rowane gazy cieplarniane.

Z kolei rozporządzenie (UE) 2015/2066 wprowadza dodatkowo obowiązek posiadania certyfikatu przez osoby fizyczne, które instalują, ser­wisują, konserwują oraz naprawiają i likwidują rozdzielnice elektrycz­ne, zawierające fluorowane gazy cieplarniane.

Wykonywanie czynności, które polegają na instalowaniu, konserwacji lub serwisowaniu, a także naprawie i likwidacji agregatów chłodniczych samochodów i przyczep chłodni będzie wymagało zdania (z wynikiem pozytywnym) dodatkowego egzaminu. Egzamin przeprowadzają jednostki notyfikowane, a jego pozytywny przebieg poświadcza certyfikat.

Rejestr jednostek szkolących oraz Rejestr jednostek wydających zaświadczenia o odbytym szkoleniu prowadzi Urząd Dozoru Technicznego:

• https://www.udt.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1293&Itemid=1549
• https://www.udt.gov.pl/wykazy/REJ_FGAZ_Z.html

W przypadku stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych i pomp ciepła, a także agregatów chłodniczych samochodów ciężarowych i przyczep chłodni, które zawierają fluorowane gazy cieplarniane, wymagane jest posiadanie certyfikatu podczas wykonywania takich czynności, jak:

• kontrola szczelności urządzeń zawierających co najmniej 5 ton ekwiwalentu CO₂ F-gazów lub więcej (chyba że urządzenia takie są hermetycznie zamknięte, odpowiednio oznakowane i zawierają mniej niż 10 ton ekwiwalentu CO₂),
• odzysk,
• instalowanie,
• naprawa, konserwacja, serwisowanie,
• likwidacja.

Certyfikat dla personelu może uzyskać osoba, która:

• jest pełnoletnia,
• nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo przeciwko środowisku,
• zdała z wynikiem pozytywnym egzamin teoretyczny i praktyczny przed komisją egzaminacyjną powołaną przez jednostkę oceniającą personel (lub mając certyfikat personalny wydany przez UDT w odniesieniu do urządzeń chłodniczych klimatyzacyjnych lub pomp ciepła, w kategorii od I do IV, zdała dodatkowy egzamin z wynikiem pozytywnym i ma dokument, który potwierdza zdanie egzaminu i określa jego zakres).

Obowiązki przy obsłudze klimatyzacji

Warsztat musi prowadzić ewidencję ilości gazów – zakupionych, wprowadzonych do samochodowego układu klimatyzacji i odzyskanych. Niedobór gazu w rozliczeniu (czyli różnica między tym, co warsztat kupił i odzyskał, a tym co pozostało) grozi karą, czyli „opłatą środowiskową”.

Serwis musi wykazać, ile czynnika wykorzystano do napełnienia układu klimatyzacji. Jeśli jego ilość będzie większa niż 40 g dla układu z jednym parownikiem lub 60 g dla układu z dwoma parownikami, zakłada się, że układ jest nieszczelny. Napełnienie klimatyzacji będzie wymagało więc dodatkowych czynności takich, jak wymiana zużytych elementów na nowe.

Ten zapis jest dość kontrowersyjny, ponieważ producent samochodu dopuszcza ubytek eksploatacyjny czynnika chłodniczego. Często też napełnia się układ z pewnym nadmiarem.

Wyposażenie niezbędne do obsługi klimatyzacji

22 grudnia 2017 roku weszło w życie Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów w sprawie minimalnego wyposażenia technicznego, procedur oraz systemu dokumentowania czynności przy prowadzeniu działalności polegającej na instalowaniu, konserwacji lub serwisowaniu, naprawie oraz likwidacji urządzeń, zawierających fluorowane gazy cieplarniane. Określa ono minimalne wyposażenie techniczne, które musi posiadać każdy przedsiębiorca prowadzący działalność i wykonujący czynności polegające na instalowaniu, konserwacji, serwisowaniu, naprawie lub likwidacji stacjonarnych urządzeń chłodniczych, klimatyzacyjnych lub pomp ciepła, a także urządzeń będących stacjonarnymi systemami ochrony przeciwpożarowej, zawierającymi fluorowane gazy cieplarniane.

Zestawienie oprzyrządowania podano w dzienniku ustaw:

• http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170002417/O/D20172417.pdf