Z zastosowaniem nowoczesnych rozwiązań w szeroko pojętym obszarze efektywności energetycznej w serwisach samochodowych jest trochę jak z analogicznymi instalacjami w domach, mieszkaniach czy np. budynkach użyteczności publicznej. Niestety, aby „wyjąć”, czyli zacząć oszczędzać, należy najpierw „włożyć”, czyli ponieść określone koszty inwestycji. A te mogą być bardzo zróżnicowane i zależą przede wszystkim od wielkości obiektu obsługowo-naprawczego, rodzaju podmiotu realizującego daną inwestycję i, niestety, również od jego zdolności finansowych.
Ciężko oczekiwać, by rozpoczynający swoją działalność na rynku mały warsztat, który na starcie musi ponieść określone koszty związane z budową czy kupnem lokalu, jego wyposażeniem, nabyciem niezbędnego sprzętu, był w stanie jeszcze wygospodarować dodatkowe środki na energooszczędne technologie – często przecież kosztowne. A i właściciele większych serwisów na początkowym etapie inwestycji raczej nie są skorzy do „niepotrzebnych” wydatków, które może i przyniosą jakieś korzyści, ale w nie wiadomo jak odległym czasie.

Ważne planowanie

Na kwestie efektywności energetycznej należy patrzeć z trzech różnych perspektyw. Wszystkie są jednakowo ważne i dopiero zastosowanie efektywnych energetycznie rozwiązań w tych trzech obszarach przyniesie największe korzyści. Pierwszy z nich dotyczy samego obiektu już na etapie projektowania. W tym bowiem momencie należy myśleć o późniejszej eksploatacji obiektu właśnie pod kątem jego energochłonności. I nie chodzi tu tylko o kwestie właściwego wyposażenia warsztatu w nowoczesne rozwiązania, a o takie zaplanowanie budynku, poszczególnych pomieszczeń, systemów wentylacyjnych, ogrzewania, klimatyzacji, by przynosiły w późniejszym etapie jak najwięcej korzyści. Przykładowo, stanowiska do obsługi pojazdów w niewielkich halach wymuszają wykonywanie niektórych czynności przy otwartych drzwiach, co zimową porą wiąże się ze znaczną stratą ciepła. Z kolei system ogrzewania miejscowego, w którym ogrzewana jest tylko ta część hali, gdzie mechanik wykonuje większość czynności, jest z pewnością dużo bardziej efektywny od równomiernego ogrzewania całego pomieszczenia. I sprawa z pozoru banalna – umieszczenie okien od południowej strony zapewni większy dopływ słońca do warsztatu, co w czasie mroźnych dni przełoży się na mniejsze zużycie energii cieplnej koniecznej do ogrzania pomieszczenia.

Niestety, świadomość przedsiębiorców na temat efektywności energetycznej jest dosyć niska. Nie interesują się możliwymi korzyściami wynikającymi z optymalnego zaprojektowania obiektu serwisowego. Większość przedsiębiorców wypełnia tylko niezbędne minimum, które zostało narzucone przez obowiązujące przepisy prawa w tym zakresie, a w pozostałych aspektach kieruje się najczęściej czynnikiem kosztowym.

Podobnie wygląda też kwestia decydowania o rodzaju instalacji niezbędnych w budynku. Wybór na przykład pomiędzy standardową instalacją wentylacyjną, a instalacją wyposażoną w dodatkowy system odzysku energii najczęściej kończy się z reguły w ten sam sposób – na wyborze tej pierwszej, która jest wyraźnie tańsza. Termiczna izolacja budynku pozwoliłaby natomiast zaoszczędzić na ogrzewaniu i chłodzeniu pomieszczeń, w których pracują mechanicy oraz pozostały personel warsztatu, zapewniając im komfortowe warunki przez cały rok.

Oszczędne technologie

W tym zakresie właściciel warsztatu ma dużo większe pole do działania, gdyż niezbędny sprzęt, wyposażenie warsztatu, a nawet niektóre instalacje w obiekcie są okresowo wymieniane. Nawet jeśli w momencie rozpoczęcia działalności nie posiadał odpowiednich środków, bądź wiedzy, może to po jakimś czasie nadrobić. Zastosowanie energooszczędnych urządzeń i technologii wykorzystywanych w procesach serwisowo-naprawczych może przynieść sporą poprawę efektywności energetycznej.

Przykłady można mnożyć. Lampy fluoroscencyjne (tzw. świetlówki) bądź świetliki w porównaniu z tradycyjnymi żarówkami znacząco (o ok. dwie trzecie) zmniejszają ilość energii niezbędną do oświetlenia danego pomieszczenia.
Wybór konkretnych urządzeń powinien jednak uwzględniać wszystkie aspekty, w tym częstotliwość ich użytkowania bądź obciążenie technologiczne. Korzyści z zastosowania bardziej wydajnego urządzenia mogą być niewielkie, a wręcz żadne, jeśli się okaże, że jest ono użytkowane sporadycznie. W takim przypadku bowiem jego energochłonność ma dużo mniejsze znaczenie. Przeciwnie wygląda kwestia urządzenia, które pracuje w zakładzie non stop. Nawet niewielka oszczędność na zużyciu energii może w skali miesiąca czy roku przynieść wymierne korzyści.

Systemy odzyskiwania energii

Efektywność energetyczna to nie tylko działanie mające na celu zmniejszenie niepotrzebnie traconej energii elektrycznej. To także próba jej odzyskania. W dzisiejszych czasach właściciel warsztatu ma wiele możliwości w tym zakresie. Popularne są na przykład systemy odzysku energii cieplnej z instalacji ogrzewania bądź wentylacji. Można jednak próbować odzyskać ją również z innych instalacji obecnych w warsztatach – podczas odprowadzania spalin do wentylacji czy ścieków do kanalizacji.

Można również odzyskać energię emitowaną przez urządzenia działające w warsztacie. Co ważne, dużą część tego typu rozwiązań można wprowadzić bez konieczności ponoszenia dużych inwestycji. Duże oszczędności może na przykład przynieść wykorzystywanie do podgrzania wody, a nawet ogrzania całego pomieszczenia ciepła emitowanego przez kompresor. Skala oszczędności uzyskanych dzięki systemom odzysku energii jest uzależniona od wielkości warsztatu, obciążenia technologicznego oraz zużycia mediów.

Kluczowa jest jednak cena

Wspomniana na początku prawda, że bez zainwestowania odpowiednich środków nie można liczyć na zyski, w przypadku warsztatów samochodowych i efektywności energetycznej sprawdza się idealnie. Trzeba się jednak liczyć z tym, że nowoczesne, energooszczędne rozwiązania kosztują często sporo więcej od tradycyjnych technologii. Muszą się z tym zmierzyć zarówno małe, niezależne warsztaty, jak i duże serwisy zrzeszone w autoryzowanych sieciach producentów samochodów. Uzyskane w ten sposób oszczędności są tym większe, im większy jest sam warsztat.
Oczekiwanie na zwrot z inwestycji w efektywność energetyczną zwykle trochę trwa. Dlatego trzeba wykazać się niemałą cierpliwością i spokojnie czekać, aż pojawią się efekty tego typu działań. Ale z całą pewnością jest to kierunek, w którym powinien podążać każdy warsztat samochodowy.