• Konwencja CMR to międzynarodowa umowa dotycząca przewozu drogowego towarów;
• Wprowadza ona szereg procedur obejmujących rynek przewozów międzynarodowych;
• Wśród nich warte uwagi są między innymi informacje na temat tego, jak powinien wyglądać i do czego służy list przewozowy;
• Określa także, kto ponosi odpowiedzialność w przypadku zaginięcia lub uszkodzenia towaru czy też opóźnień w dostawie.

Konwencja CMR dotyczy wszelkich umów międzynarodowych o zarobkowy przewóz drogowy towarów. Jedynie trzy przypadki nie podlegają tym przepisom. Są to:

• Przewozy mienia przesiedleńczego;
• Przewóz zwłok;
• Przewozy wykonywane na podstawie międzynarodowych konwencji pocztowych.

Jako że chodzi o przewozy międzynarodowe, to miejsce nadania i miejsce przejęcia przesyłki muszą znajdować się na terenie dwóch różnych państw, z których przynajmniej jedno ratyfikowało Konwencję CMR. Co – w świetle tych przepisów – jest potwierdzeniem zawarcia umowy przewozu? Kiedy wyłączną odpowiedzialność za uszkodzenie lub zaginięcie towaru, a także za opóźnienie w dostawie ponosi przewoźnik?

List przewozowy – potwierdzenie umowy przewozu

Czym jest list przewozowy? To nic innego jak dokument, który służy za potwierdzenie zawarcia umowy przewozu między nadawcą i przewoźnikiem. List ten musi być wypełniony przez nadawcę lub osoby upoważnione do wydania towaru oraz podpisany przez kontrahenta i przekazany przewoźnikowi. Wystawiany jest w trzech egzemplarzach. Jeden z nich przeznaczony jest dla nadawcy, drugi dla przewoźnika, a trzeci towarzyszy przesyłce. Oczywiście w przypadku większej partii towarów lub większej liczby pojazdów niezbędnych do przewozu, wymagana jest również większa liczba listów przewozowych.

Szczegółowa zawartość listu przewozowego opisana jest w artykule 6. Konwencji CMR, choć i tu dopuszczalne jest, by strony umieściły w nim inne, niezbędne dane. Dokument ten stanowi podstawę do weryfikacji ilości sztuk, cech i stanu towaru oraz opakowania przy przyjęciu towaru przez przewoźnika. Już na tym etapie w przypadku jakichkolwiek wątpliwości lub braku możliwości sprawdzenia poprawności danych listu przewozowego, przewoźnik może zaznaczyć zastrzeżenia oraz ich uzasadnienie.

Co ważne, brak tego typu dokumentu, jego utrata lub inne nieprawidłowości z nim związane, nie stanowią o nieważności umowy przewozu.

Odpowiedzialność przewoźnika

Za co w świetle Konwencji CMR odpowiada przewoźnik? Przede wszystkim za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru, a także za jego uszkodzenie oraz za opóźnienie dostawy. Reguluje to artykuł 17 pkt 1. Konwencji CMR. Co istotne, przewoźnik odpowiada nie tylko za własne czynności i zaniedbania. Jest też odpowiedzialny za czynności i zaniedbania swoich pracowników i innych podwykonawców przewozu. Warto wiedzieć, że od odpowiedzialności nie zwalniają przewoźnika ani wady pojazdu realizującego przewóz, ani działania osób wynajmujących przewoźnikowi pojazd.

Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności, gdy:

• Zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie zostało spowodowane okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć;
• Wymienione wyżej czynniki spowodowane są winą innej osoby lub są związane z wadą własną towaru;
• Nie mógł zapobiec następstwom;

Tego typu wyłączenia winy przewoźnika są szczegółowo opisane w pkt 2. artykułu 17 Konwencji CMR. A kiedy przewoźnik jest zwolniony od odpowiedzialności za zaginięcie lub uszkodzenie towaru?

Ma to miejsce, jeżeli zaginięcie lub uszkodzenie towaru powstało ze szczególnego niebezpieczeństwa wynikającego z kilku przypadków. Jednym z nich jest uzgodnione i zaznaczone w liście przewozowym użycie pojazdów otwartych i nieprzykrytych plandeką. Kolejny to manipulowanie, ładowanie lub wyładowywanie oraz rozmieszczanie towaru przez odbiorcę bądź nadawcę albo przez osoby działające na ich rachunek.

Podobnie sprawa wygląda w przypadku braku opakowania lub opakowania wadliwego, a także naturalnych właściwości niektórych towarów, co może spowodować narażenie ich na uszkodzenie lub zaginięcie. Odpowiedzialność przewoźnika jest wyłączona również w przypadku przewozu żywych zwierząt oraz niedostatecznych lub wadliwych cech, lub numerów na przesyłce.

Konwencja CMR – ochrona interesu przewoźników

Przepisy Konwencji CMR chronią także działalność przewoźników. Określają one zakres, w którym to nadawcy ponoszą odpowiedzialność za ewentualne szkody powstałe podczas transportu osób i towarów – w tym drugim na przykład ze względu na wadliwość opakowania. Aby przewoźnik w razie ewentualnych zniszczeń nie musiał ponosić odpowiedzialności, przed transportem wymaga się sprawdzenia stanu towarów przewożonych i wskazania potencjalnych zagrożeń w tym zakresie.

Oprócz tego Konwencja CMR określa również warunki możliwego wstrzymania lub zmiany miejsca rozładunku/załadunku najpierw przez zleceniodawcę, a w późniejszym czasie – odbiorcę. By przewoźnik kierował się otrzymanymi w tym zakresie instrukcjami, muszą być one przede wszystkim realnie wykonywalne oraz nie wpływać na działalność firmy, do której należy.

W innym przypadku – czyli, gdy przewoźnik nie będzie w stanie spełnić warunków określonych przez dokumentację przewozową, powinien on niezwłocznie zgłosić zleceniodawcy wszelkie zastrzeżenia dotyczące wypełnienia postawionych przed nim zadań. Bez tego będzie zobowiązany do ponoszenia odpowiedzialności w razie uszkodzenia przewożonego towaru.

SpaceX, Pexels

Ten akt prawny jasno określa również, w jaki sposób strona uprawniona do rozporządzania towarem musi zachować się w momencie zgłoszenia takich obiekcji przez przewoźnika. W przypadku braku jakichkolwiek instrukcji dotyczących przewozu dokonywany jest on w taki sposób, jaki przewoźnik uzna za najlepszy. Jeżeli transport będzie niemożliwy do wykonania – nawet po otrzymaniu konkretnych wskazówek – przewoźnik może natychmiast wyładować towar, jednakże ciągle odpowiada za jego dozór.

W sytuacji, gdy przewóz drogowy towarów dotyczy produktów zagrożonych zepsuciem i ich przewóz jest niemożliwy na warunkach, które ustala umowa przewozu lub koszt przechowywania przewyższa wartość towaru, Konwencja CMR pozwala przewoźnikowi na sprzedaż przewożonych przedmiotów. Jednak zysk należy do podmiotu zarządzającego towarem, a przewoźnik może jedynie potrącić sobie koszty obciążające towar.

Konwencja o umowie międzynarodowego transportu drogowego towarów, czyli Konwencja CMR, jest dokumentem o znaczeniu międzynarodowym, a jego znajomość jest kluczowa w pracy przewoźników. Nieznajomość tych przepisów może skutkować negatywnymi konsekwencjami, stąd wszystkie podmioty działające na rynku transportowym powinny znać określone w tym dokumencie procedury, tak aby nie narażać się na kary.

Źródło: TC Kancelaria Prawna