Układ klimatyzacji ma wiele elementów składowych, jak choćby sprężarkę/kompresor, zawór rozprężny, skraplacz klimatyzacji czy filtr-osuszacz. W układzie klimatyzacji stale obecny powinien być także czynnik chłodzący oraz olej służący do smarowania sprężarki. Jak zauważa Aleksander Ochęduszko, manager sieci MaXserwis w firmie Auto Partner, większość elementów układu podlega wymianie. Część z nich z powodu upływającego czasu (jak filtr osuszacz), a inne w następstwie zużycia lub awarii (jak chłodnice klimatyzacji, które często podlegają uszkodzeniom mechanicznym w następstwie kolizji czy uderzeń kamieni wypadających spod kół poprzedzających aut).

Regularnej wymiany wymagają czynnik chłodzący i olej sprężarkowy, a także filtr-osuszacz. Pozostałe elementy układu klimatyzacji wymienia się w przypadku zaistnienia takiej potrzeby.

Aleksander Ochęduszko Manager sieci MaXserwis, Auto Partner

Absolutna podstawa to za mało

Jeszcze 25 lat temu układ klimatyzacji nie był oczywistym elementem wyposażenia samochodu, który wyjeżdżał z salonu. Rosnąca dynamicznie od początku obecnego millenium popularność samochodowej „klimy” zaowocowała jednak tym, że od co najmniej kilkunastu lat standardowym wyposażeniem wielu warsztatów samochodowych stało się urządzenie do serwisowania układu klimatyzacji.

Jednak według Aleksandra Ochęduszko prawidłowo wykonany serwis klimatyzacji to nie tylko podpięcie układu do urządzenia, przeprowadzenie testu szczelności i osuszenie układu przez wytworzenie próżni, a później napełnienie czynnikiem chłodzącym i olejem sprężarkowym.

– Zdarza się, że serwisy zapominają o tym, że przy okazji serwisowania układu ważne jest także odczytanie pamięci błędów zapisanych w sterowniku klimatyzacji, weryfikacja wydajności układu klimatyzacji poprzez kontrolę temperatury powietrza w kratce wentylacyjnej, przeznaczonym do tego termometrem, czy wymiana filtra kabinowego – dodaje Ochęduszko. – Warto pamiętać także o tym, że profesjonalny serwis klimatyzacji powinien obejmować również usługę odgrzybienia układu, które specjaliści zalecają wykonywać przynajmniej raz w roku.

Na jeszcze jedną istotną kwestię uwagę zwraca Krzysztof Wyszyński, product manager w Würth Polska: – Kolejnym krokiem jest wymiana filtra kabinowego, który odpowiada za oczyszczanie powietrza trafiającego z zewnątrz do kabiny kierowcy.

W dezynfekcji układu klimatyzacji niezwykle ważna jest systematyczność. Gdy z układu zaczyna wydobywać się nieprzyjemny zapach, oznacza to, że już przegapiliśmy moment, w którym klimatyzacja powinna zostać zdezynfekowana.

Krzysztof Wyszyński
Product manager, Würth Polska

Po przeprowadzeniu dezynfekcji układu klimatyzacji koniecznie należy filtr kabinowy wymienić na nowy. Filtry mają ograniczoną pojemność i gdy stracą swoją sprawność, przestają spełniać swoje zadanie. To właśnie w filtrze namnażają się grzyby i bakterie, które mogą powodować reakcje alergiczne i choroby układu oddechowego. Poza obowiązkową wymianą filtra kabinowego podczas dezynfekcji klimatyzacji na częstotliwość jego wymiany wpływa bezpośrednio sposób użytkowania pojazdu – jeśli samochód przeważnie jeździ w trasie można wymieniać go rzadziej niż w przypadku użytkowania samochodu głównie w mieście lub na drogach gruntowych. – Dezynfekcję układu klimatyzacji powinno się wykonywać minimum raz na rok, a najlepiej dwa razy: w sezonie wiosennym i jesiennym – podkreśla Wyszyński.

Przegląd a serwis

Artur Gołembniak, sales manager w firmie Chłodnice Nissens Polska, podkreśla jeszcze inny aspekt: – Przede wszystkim należy odróżnić przegląd układu klimatyzacji oraz zawarte w nim typowe czynności (tj. ogólną kontrolę działania, odgrzybianie i wymianę okresową filtra przeciwpyłkowego) od serwisowania lub naprawy klimatyzacji, które są czynnościami poważniejszymi. One, w najprostszym przypadku, wymagają (co najmniej) podpięcia maszyny klimatyzacyjnej celem sprawdzenia ciśnień spoczynkowych i roboczych w układzie oraz odessania, wytworzenia próżni (i kontroli szczelności), a także uzupełnienia czynnika roboczego oraz odessanej ilości oleju. Co roku następują bowiem naturalne ubytki czynnika rzędu 5–10%.

Na rynku dostępna jest szeroka paleta wysokiej jakości, atrakcyjnych cenowo, fabrycznie nowych sprężarek klimatyzacji Nissens, przez co regeneracja sprężarek traci na popularności.

Artur Gołembniak Sales manager, Chłodnice Nissens Polska

Zakres czynności serwisowych zależy oczywiście od rodzaju awarii układu klimatyzacji, jaka miała miejsce. W skrajnym przypadku – tj. zatarcia sprężarki klimatyzacji i przedostania się opiłków do układu – przede wszystkim należy prewencyjnie wymienić na nowe: skraplacz (chłodnicę) klimatyzacji, filtr-osuszacz (jeżeli nie jest wbudowany w skraplacz) oraz element rozprężny (zawór rozprężny lub dyszę dławiącą).

Należy także po rozłączeniu przepłukać (najlepiej za pomocą specjalnych środków płuczących) pozostałe elementy układu, tj. węże i rurki. To pozwoli usunąć z nich ewentualne zabrudzenia oraz pozostałości starego oleju sprężarkowego. Ma to zapobiec ich przedostaniu się do nowo zamontowanej sprężarki.

Pominięcie tych czynności jest najczęstszym powodem awarii nowo zamontowanej sprężarki klimatyzacji, co jest najpoważniejszą awarią układu.

Ważna rola preparatu biobójczego

Niezwykle istotne podczas czyszczenia układu klimatyzacji jest to, żeby użyte preparaty działały biobójczo. Potwierdza to numer pozwolenia na obrót, podany na etykiecie produktu. Takie pozwolenie wydaje Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Dzięki temu nie tylko oczyścimy układ klimatyzacji z brudu, który osadził się w kanałach i na parowniku, ale przede wszystkim przeprowadzimy dezynfekcję, czyli pozbędziemy się bakterii i grzybów.

Zdaniem Krzysztofa Wyszyńskiego najczęstszym błędem podczas czyszczenia układu klimatyzacji jest zastosowanie właśnie preparatu, który nie ma właściwości biobójczych albo jest przeterminowany. Nieprawidłowością jest również niedokładne oczyszczenie i dezynfekcja parownika, co może skutkować potrzebą wymiany tego elementu na nowy. Często zdarza się także, że w całej usłudze pomija się wymianę filtra kabinowego – mimo że podobnie jak parownik jest elementem, w którym najszybciej namnażają się grzyby i bakterie. Pozostawienie starego filtra po dezynfekcji układu klimatyzacji jest równoznaczne z brakiem wykonania usługi.

Co z filtrem osuszacza powietrza?

Częstym zaniedbaniem przy serwisowaniu układu klimatyzacji jest bagatelizowanie ważnej czynności, jaką jest okresowa wymiana filtra osuszacza. Producenci zalecają wymianę tego elementu raz na 3 lata. Nie zawsze jednak ten interwał czasowy zostaje zachowany.

– Nie bez wpływu na to pozostaje fakt, że często zakup nowego osuszacza nie należy do najtańszych – podkreśla Aleksander Ochęduszko. – Czynności serwisowe dodatkowo może komplikować to, że w niektórych modelach producenci pojazdów utrudniają życie w tym zakresie zarówno klientom, jak i warsztatom – stosując rozwiązanie, które polega na integracji osuszacza z chłodnicą klimatyzacji. A to zwiększa koszt tego elementu i czyni jego wymianę nieco bardziej uciążliwą.

Zalecenia producentów co do częstotliwości wymiany osuszacza nie biorą się znikąd. Ten element zawiera syntetyczny wkład w postaci „kulek” o wysokiej, ale też ograniczonej higroskopijności. Kiedy wkład wchłonie maksymalną, przewidzianą przez producenta, ilość wilgoci znajdującej się w układzie klimatyzacji, przepełniony już zaczyna „się ścierać” i do układu dostaje się syntetyczny proszek ze zużytego filtra.

Obecność tego proszku w układzie skutkuje z czasem zatarciem kompresora w układzie klimatyzacji. A to oznacza awarię i zawsze duże koszty dla użytkownika pojazdu.

Co czyścić, co regenerować?

Właściciele samochodów, chcąc zaoszczędzić na kosztach ich serwisowania, często decydują się skorzystać z części po regeneracji. W przypadku układu klimatyzacji, jak przekonuje Artur Gołembniak, regeneracji można poddać sprężarkę, jeżeli jej wewnętrzne elementy nie uległy uszkodzeniom. Podczas takiej regeneracji wymienia się na ogół zużyte tłoczki, łożyska i uszczelnienia. Ewentualnie wymienia się element zrywalny sprzęgła (jeżeli uległ uszkodzeniu) lub nawet całe sprzęgło sprężarki. Pozostałe elementy sprężarki czyści się chemicznie lub ultradźwiękowo.

Natomiast czyszczeniu lub fachowo mówiąc – płukaniu – należy poddać przewody (węże, rurki) lub parownik klimatyzacji. – Pozostałe elementy układu klimatyzacji powinny być wymieniane na nowe. Są to: filtr-osuszacz lub jego wkład, zasobnik klimatyzacji (każdorazowo przy awarii, rozszczelnieniu lub otwarciu podczas serwisu układu klimatyzacji), element rozprężny (zawór rozprężny lub dysza dławiąca), chłodnica klimatyzacji (skraplacz), szczególnie, kiedy miało miejsce zatarcie sprężarki – wylicza Artur Gołembniak, sales manager z firmy Nissens.

Również Krzysztof Wyszyński twierdzi, że elementem, którego nie trzeba wymieniać za każdym razem, jest parownik, jednak wymaga on dokładnego czyszczenia. Najbardziej skuteczną metodą dezynfekcji parownika, niewymagającą jego demontażu, jest metoda ciśnieniowa. Polega ona na bezpośrednim natryskiwaniu preparatu chemicznego pod wysokim ciśnieniem na użebrowanie parownika, przy pomocy specjalnego pistoletu i dyszy.

Mówiąc o czyszczeniu, należy zawsze pamiętać – o czym przypomina Aleksander Ochęduszko – o kompleksowym czyszczeniu układu klimatyzacji po awariach związanych z usterką sprężarki oraz z długotrwałym rozszczelnieniem układu w następstwie kolizji lub wypadku.