Napraw i obsługi serwisowej związanej z układem hamulcowym nie wolno w żadnym przypadku bagatelizować, gdyż może to kosztować ludzkie zdrowie, a nawet życie. Nawet brak oznak uszkodzenia czy awarii nie zwalnia mechanika z obowiązku wykonania wszystkich niezbędnych czynności, których taka obsługa wymaga.

– Na elementy układu hamulcowego działają bardzo duże siły, a tarcza hamulcowa podczas hamowania jest narażona na bardzo wysokie temperatury. Elementy układu hamulcowego poddane są ponadto działaniu zmiennych warunków atmosferycznych – wody, śniegu czy soli. To wszystko sprawia, że wymiany i naprawy powinny być przeprowadzane w sposób kompleksowy – tłumaczy Łukasz Skowronek z firmy Auto Partner.

Warto też mieć świadomość, że przyczyny usterek hamulców mogą być różne: najczęściej są to wady materiału czy też jego zużycie (np. gumy), błąd ludzki podczas montażu podzespołów (np. źle dokręcony element), zanieczyszczenia, korozja, niewyważenie koła, zbyt duże luzy, a nawet usterka jednego z komponentów innego układu (np. zawieszenia).

Wstępna diagnoza

Pierwszym etapem kontroli układu hamulcowego powinna być dokładna diagnoza wszystkich jego podzespołów, którą powinna poprzedzić rozmowa z właścicielem pojazdu na temat zauważonych przez niego objawów. Nowoczesne samochody już same są w stanie poinformować mechanika, że coś się dzieje z układem hamulcowym, jednak najlepszym źródłem informacji wciąż pozostaje kierowca. Nie zawsze bowiem mechanik ma okazję przeprowadzić jazdę testową, a nawet jeśli tak się dzieje, to nie wszystkie objawy muszą wystąpić podczas krótkiej przejażdżki.

Niepokojąca powinna być przede wszystkim głośna praca hamulców czy też wyczuwalne tarcie podczas hamowania. Przyczyną mogą być nadmiernie zużyte klocki hamulcowe, jednak niewykluczone, że również tarcza hamulcowa nadaje się już do wymiany. Kolejną oznaką problemów jest ściąganie samochodu w trakcie hamowania w jedną ze stron. Oznaką usterki układu hamulcowego będą także odczuwalne drgania na kole kierownicy bądź nadmierne pulsowanie pedału hamulca podczas hamowania, a także zbyt miękki bądź zbyt twardy pedał hamulca.

Jak wyjaśnia Rafał Lanczyk, kierownik Działu Handlu Krajowego w firmie Przedsiębiorstwo WP Przewody Hamulcowe, samochód poddany takiej kontroli powinien mieć czyste podwozie, aby nie było problemów z dostępem do elementów układu. Przede wszystkim należy sprawdzić, czy układ jest szczelny, ponieważ nawet lekkie zapowietrzenie może skutkować znacznym osłabieniem skuteczności jego działania. Kolejnym krokiem jest sprawdzenie za pomocą testera zawodnienia płynu hamulcowego: jeżeli przekracza ono 3%, należy bezwzględnie wymienić płyn.

W przypadku nowszych samochodów wyposażonych w rozwinięte systemy elektroniki zaniedbania w układzie hamulcowym mogą mieć wpływ na prawidłową pracę układów opartych na ESP, np. asystenta zjazdu, a w skrajnych przypadkach prowadzić do zablokowania pojazdu i braku możliwości dalszej jazdy.

Rafał Lanczyk Kierownik Działu Handlu Krajowego w firmie Przedsiębiorstwo WP Przewody Hamulcowe

Przegląd krok po kroku

Wszystkie zauważone przez mechanika i zgłoszone przez właściciela pojazdu niepokojące objawy powinny zostać poddane analizie. Niezbędne pomiary oraz kompleksową diagnostykę elementów układu hamulcowego powinno się wykonać na specjalnym stanowisku roboczym.

– Następnie należy zweryfikować tarcze (ewentualnie tylne bębny) oraz klocki hamulcowe: sprawdzić ich grubość oraz ocenić, czy na tarczach nie ma pęknięć ani głębokich rys. Warto przyjrzeć się też zaciskom, czy nie występują na nich wycieki płynu lub zapocenia, oraz sprawdzić, jaki jest ich stopień skorodowania – wyjaśnia Rafał Lanczyk.

Jak podkreśla Łukasz Skowronek, zdecydowanie najczęściej wymianie podlegają elementy cierne, klocki hamulcowe, tarcze hamulcowe, szczęki hamulcowe oraz bębny. – Ważne, aby przy wymianach korzystać z elementów instalacyjnych dołączonych w komplecie z klockami i tarczami hamulcowymi. Kolejnym istotnym zagadnieniem jest dokładne oczyszczenie powierzchni współpracujących ze sobą, m.in. piasty i jarzma. Warto zapoznać się z dokumentacją techniczną producenta pojazdu, w której znajdziemy informację, co podlega dodatkowej wymianie i konserwacji – tłumaczy dalsze kroki przedstawiciel firmy Auto Partner.

Układ hamulcowy jest bez wątpienia jednym z najważniejszych układów odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. Każdy właściciel samochodu musi dbać o jego sprawność i prawidłowe funkcjonowanie. Żaden diagnosta podczas okresowego przeglądu nie wbije pieczątki, gdy będzie miał zastrzeżenia do funkcjonowania hamulców.

Łukasz Skowronek Auto Partner SA

Dodatkowe czynności

Podczas obsługi serwisowej warto zmierzyć również bicie osiowe piasty oraz tarczy hamulcowej. – Dzięki pomiarom można będzie przeciwdziałać zjawisku bicia, które może być odczuwalne podczas hamowania – dodaje Łukasz Skowronek.

Na prawidłowe działanie hamulców wpływ ma jednak utrzymanie całego układu w dobrej kondycji, w tym również takich elementów jak:

• elastyczne i metalowe przewody hamulcowe,
• zaciski hamulcowe,
• pompa hamulcowa oraz korektor siły hamowania.

Rafał Lanczyk zwraca uwagę, że praca wszystkich podzespołów układu hamulcowego jest w dużej mierze uzależniona od kondycji metalowych i elastycznych przewodów hamulcowych, dlatego też należy podczas kontroli układu dokładnie zbadać także ich stan. – W przypadku przewodów sztywnych należy zwrócić uwagę, czy nie widać ognisk korozji, czy nie jest naruszona warstwa ochronna, czy nie ma wgnieceń, czy nie są widoczne ślady wycieku płynu hamulcowego, czy nie ocierają się one o inne elementy podwozia. Zaś w przypadku przewodów gumowych należy zweryfikować przede wszystkim, czy przewody nie są mokre, popękane lub sparciałe – tłumaczy Rafał Lanczyk.

Profesjonalna kontrola układu hamulcowego powinna objąć także dokładne sprawdzenie wszystkich podzespołów pod kątem ich szczelności oraz starzenia się poszczególnych komponentów. Nawet jeśli taki element nie wykazuje jeszcze żadnych śladów uszkodzenia, może się okazać, że za chwilę kierowca będzie zmuszony ponownie udać się do mechanika. Niewykluczone, że wybierze wówczas całkowicie inny warsztat. Na zakończenie wszystkich czynności serwisowych nie można zapomnieć o poprawnym dokręceniu koła. Taka banalna niby rzecz, a może bardzo szybko przyczynić się do uszkodzenia piasty koła, a nawet tarczy hamulcowej.

– Bardzo ważną rolę w układzie spełnia również płyn hamulcowy. Należy więc pamiętać o okresowej jego wymianie i bieżącej kontroli jego stanu – podkreśla Łukasz Skowronek. I dodaje, że przy pracach z elementami układu hamulcowego warto podejść do zagadnienia kompleksowo: nie tylko wymienić zużyte elementy, ale również sprawdzić stan i prawidłowe działanie innych.