• ​Czasy, w których lakierowanie całego samochodu trwało wiele dni, dawno już minęły. 
• Coraz częściej od stosowanych lakierów wymaga się bardzo krótkich czasów utwardzania.
• Najprostszym mechanizmem, który pozwala skrócić czas schnięcia nakładanego lakieru, jest podwyższenie temperatury całego procesu.
• W ostatnich latach prawdziwą furorę robią lakiery utwardzane przy użyciu promieniowania ultrafioletowego.

Czasy, w których lakierowanie całego samochodu trwało wiele dni, dawno już minęły. Dziś proces ten liczony jest co najwyżej w godzinach. Warsztaty lakiernicze, aby zachować konkurencyjność rynkową, muszą rywalizować o klienta, m.in. skracając czas wykonywanej usługi lakierniczej. Jednak coraz szybciej realizowana usługa to nie tylko kwestia wprawy i umiejętności lakiernika. Olbrzymią rolę w skracaniu procesów lakierowania odgrywają również nowoczesne materiały i coraz bardziej zaawansowana technologia. Przykładem może być stosowana powszechnie dziś metoda pracy „mokro na mokro”. Jednak największy wpływ na skrócenie czasu nakładania lakieru mają same lakiery o przyspieszonych parametrach schnięcia. Dziś to właśnie ten element coraz częściej odgrywa decydującą rolę przy wyborze powłoki lakierniczej – zwłaszcza że pod względem pozostałych parametrów niewiele zostało już do poprawienia.

Utwardzanie lakierów bezbarwnych

Coraz częściej od stosowanych lakierów wymaga się bardzo krótkich czasów utwardzania, które powinny sięgać kilkunastu minut, a z całą pewnością mniej niż pół godziny (w przypadku wygrzewania w standardowej kabinie lakierniczej z temperaturą sięgającą 60°C). Warto jednak dodać, że takie czasy były w zasięgu producentów lakierów już wiele lat temu, jednak wcześniej szybkie utwardzanie wiązało się z krótkim czasem użyteczności takiego lakieru, w efekcie czego po zmieszaniu go z utwardzaczem możliwe było polakierowanie stosunkowo niewielkiej powierzchni.

Dziś ewolucję czasów utwardzania „klasycznych” lakierów bezbarwnych trzeba oceniać w dwóch kategoriach: wygrzewania w kabinie lakierniczej przy temperaturze elementu wynoszącej 60°C oraz utwardzania w temperaturze pokojowej, czyli ok. 20°C.

Jak wyjaśnia Tomasz Tomczyk, dyrektor pionu szkoleń w firmie NOVOL, przy wygrzewaniu w kabinie lakierniczej jeszcze 10 lat temu standardem był czas ok. 45 min przy temperaturze 60°C, a przy użyciu układów przyspieszonych można było skrócić ten proces do ok. 30 min. Od ponad 5 lat powszechne stały się czasy utwardzania na poziomie 15–20 min/60°C przy użyciu standardowych utwardzaczy. – Obecnie najszybsze rozwiązania umożliwiają osiągnięcie twardości roboczej już po 5 min dla 60°C wygrzewania, i to przy zachowaniu wysokiego połysku powłoki lakierowej.

Tomasz Tomczyk, dyrektor pionu szkoleń w firmie NOVOL  

Przykładem takiego rozwiązania jest dostępny w naszej ofercie dwuskładnikowy bezbarwny lakier Spectral KLAR 565-00 – zapewnia Tomasz Tomczyk. I dodaje, że jeżeli chodzi o skracanie czasu utwardzania lakierów przy wygrzewaniu w temperaturze 60°C w kabinie lakierniczej, to wydaje się, że osiągnięto już minimum czasowe i dalsze skracanie z punktu widzenia kosztów użytych surowców i wymaganego wysokiego połysku lakieru może nie mieć już uzasadnienia.

W przypadku utwardzania w temperaturze pokojowej (ok. 20°C) jeszcze 5–10 lat temu standardem pozwalającym na uzyskanie odpowiedniej twardości roboczej były czasy rzędu 12–14 godzin, a przy zastosowaniu szybszych utwardzaczy – 6–8 godzin. Największy postęp w ostatnich kilku latach w zakresie utwardzania bez wygrzewania stanowi technologia schnięcia na powietrzu (ang. air-dry). – Technologia ta polega na stosowaniu układu szybkoschnących żywic, których schnięcie jest w fazie aplikacji opóźniane, a później utwardzanie do twardości roboczej zachodzi ekstremalnie szybko, nawet w ciągu 1 godziny w temperaturze 20°C, czego najlepszym przykładem jest lakier bezbarwny DART CLEAR 8500 – tłumaczy przedstawiciel firmy NOVOL.

Nowe surowce i łączenie lakierów

Najprostszym mechanizmem, który pozwala skrócić czas schnięcia nakładanego lakieru, jest podwyższenie temperatury całego procesu. Jak wyjaśnia Tomasz Tomczyk, w dużym uproszczeniu można przyjąć, że wzrost temperatury wygrzewania o 10°C umożliwia prawie dwukrotne skrócenie czasu utwardzania. – Stąd też podkreślana przy podawaniu czasów utwardzania temperatura dotyczy temperatury samego elementu, a nie temperatury powietrza mierzonej przez czujnik umieszczony np. w narożniku kabiny.

Bardziej skomplikowane w aplikacji, jednak pozwalające na największy postęp w tym zakresie są nowe rodzaje szybkoschnących żywic i opracowane na ich podstawie rozwiązania, jak chociażby wspomniana wcześniej technologia air-dry, czyli schnięcia na powietrzu. Producenci materiałów lakierniczych cały czas opracowują nowe receptury, które mają może nie zrewolucjonizować, ale przyspieszyć procesy lakierowania w różnych obszarach. Przykładem może być chociażby żywica poliaspartanowa stosowana w podkładach, która zapewnia duży krótszy czas schnięcia i możliwość dalszej obróbki (szlifowania powierzchni) już nawet po ok. 20 min w przypadku dwóch warstw i po ok. 45 min przy trzech warstwach. W przypadku podkładów na bazie żywic akrylowych standardem są czasy schnięcia na poziomie 2–4 godzin.

Jeszcze kilkanaście lat temu można było mieć obawy, że szybkoschnące lakiery nie zapewnią odpowiednich wartości innych kluczowych parametrów. Dostępne obecnie materiały lakiernicze, dzięki zastosowaniu odpowiednich dodatków, z jednej strony schną bardzo szybko, a z drugiej nie niosą ryzyka utraty przyczepności podkładu czy też szybkiej utraty połysku lakieru bądź jego zżółknięcia pod wpływem promieniowania UV.

Kolejnym rozwiązaniem, które można spotkać w warsztatach lakierniczych, są tzw. produkty 2 w 1, czyli łączące w sobie kilka funkcji. Bardzo dobrym przykładem są tu różnego rodzaju podkłady, które jednocześnie pełnią np. funkcję antykorozyjną bądź wypełniacza. Przy kilku standardowych produktach wykonanie całej usługi zajęłoby lakiernikowi znacznie więcej czasu – musiałby on najpierw położyć grunt pełniący funkcję ochrony antykorozyjnej i dopiero po jego wyschnięciu mógłby nałożyć podkład wypełniający.

Warto też dodać, że współczesne samochody mają cieńszą powłokę lakieru w porównaniu z autami sprzed 20–30 lat. Pomijając kwestię odporności takiego lakieru np. na pojawienie się ognisk korozji, oznacza to krótszy czas naprawy lakierniczej.

Podczerwień

Wydajność zakładu blacharskiego i lakierniczego zależy w decydującym stopniu od efektywności pracy lakierni i suszarni. Coraz częściej zakładom tym polecane są suszarnie na podczerwień (promienniki podczerwieni) umożliwiające zwiększenie ich wydajności. Pozwalają one na skrócenie czasu suszenia, obniżenie kosztów energii i zoptymalizowanie procesu naprawy, a ponadto są najbezpieczniejsze dla suszenia powłoki lakierowanej. – Fale krótkie, najgłębiej penetrują powłokę i pozwalają na swobodne odparowanie rozcieńczalników – dodaje dyrektor pionu szkoleń w firmie NOVOL

Już tylko z tego powodu zakłady blacharskie i lakiernicze powinny się zainteresować tą technologią suszenia. Trzeba jednak dokładnie przeanalizować, czy jej zastosowanie jest rzeczywiście sensowne dla danego warsztatu. Przykładowo, zakup suszarni portalowej na podczerwień raczej nie jest zalecany, jeżeli zwiększona wydajność urządzeń nie może się przełożyć na większą wydajność warsztatu ze względu na ograniczoną liczbę zleceń. Ponadto należy zauważyć, że konwencjonalne suszenie konwekcyjne jest sprawdzonym procesem, do którego przystosowane są wyroby producentów lakierów naprawczych. W przypadku suszenia promiennikami podczerwieni niezawodność procesu jest przez ekspertów lakiernictwa oceniana nieco gorzej. Lakiernik musi bowiem zwracać o wiele większą uwagę na grubość warstwy przy lakierowaniu, ponieważ istnieje zagrożenie powstania pęcherzy. Jednak skrócenie czasu suszenia zapewnia uzyskanie o wiele większej wydajności niż w przypadku suszenia tradycyjnego.

Aby usprawnić pracę z suszarkami wykorzystującymi podczerwień, producenci lakierów i materiałów lakierniczych zaczynają dostosowywać materiały lakiernicze do przyspieszonego suszenia, wypuszczając na rynek nowe serie produktów – począwszy od mas szpachlowych typu „IR” (IR – Infra Red – podczerwień), a na lakierach podkładowych, bazowych i bezbarwnych kończąc.

Proces suszenia promieniowaniem podczerwonym nie jest odkryciem przełomowym. Jednak przy zastosowaniu odpowiednich materiałów lakierniczych może znacznie skrócić czas suszenia. Pod względem emitowanego promieniowania można wyróżnić trzy zasadnicze grupy długości fal podczerwonych: promieniowanie krótkofalowe – fale o długości 0,8 μm – 2,0 μm, promieniowanie średniofalowe – fale o długości 2,0 μm – 4,0 μm, promieniowanie długofalowe – fale o długości 4,0 μm – 6,0 μm.

Promieniowanie podczerwone jest promieniowaniem elektromagnetycznym, co sprawia, że przy odpowiedniej długości fali cząsteczki lakieru lub cząsteczki podłoża zostają wprawione w ruch, którego efektem jest znaczny wzrost temperatury.

Podczas suszenia lakierów promieniowaniem podczerwonym można zauważyć pewną regułę. Otóż, im mniejsza jest długość fali, tym głębiej lakier jest penetrowany przez promieniowanie. Zbyt drastyczne obniżanie długości fali może jednak zmniejszyć skuteczność suszenia. I tak, najlepsze wyniki osiąga się przy stosowaniu fal podczerwonych o zakresie promieniowania w okolicach 2 μm

Lampy UV

W ostatnich latach prawdziwą furorę robią lakiery utwardzane przy użyciu promieniowania ultrafioletowego (UV) emitowanego przez specjalnie zaprojektowane do tego celu lampy. Przy użyciu lamp UV czas schnięcia np. podkładu można skrócić nawet do 5 min, a w przypadku napraw punktowych czasy utwardzania wynoszą już tylko kilkadziesiąt sekund. Trzeba jednak dodać, że koszt nabycia takiej lampy jest stosunkowo wysoki, a poza tym nie umożliwia ona dostępu do wszystkich lakierowanych powierzchni

Jak jeszcze przyspieszyć lakierownie?

Innym rozwiązaniem, które może przyspieszyć prace lakiernicze, są automatyczne maszyny do mieszania farb, które pozwalają nie tylko usprawnić przygotowanie odpowiedniego lakieru, zapewniając odpowiednią jakość, ale także zwiększają wydajność pracy dzięki redukcji liczby pomyłek lakierników, których nie da się uniknąć podczas ręcznego mieszania. Obowiązkową pozycją na liście wyposażenia warsztatów lakierniczych są oczywiście także pistolety do nakładania lakierów. Tu również widoczny jest postęp. Oferowane dziś pistolety są coraz częściej narzędziami wielofunkcyjnymi, które dzięki różnym rozwiązaniom zapewniają równomierne nałożenie lakieru, co przekłada się na mniejsze straty materiału i krótszy czas nakładania lakieru.

Choć stawianie na nowe technologie i techniki lakierowania oraz wykorzystywanie nowoczesnych materiałów lakierniczych może przyczynić się do znacznego skrócenia procesu lakierowania, warto pamiętać, że nie zawsze liczy się tylko czas wykonania usługi. Presja czasu nie powinna wpływać negatywnie na jakość lakierowania, gdyż jest to najkrótsza droga to utraty klienta.