Metaliczne, perłowe, matowe, akrylowe, wodne. O wyborze rodzaju lakieru decyduje producent lub właściciel. Lakier nadany w fabryce zawsze można przecież zmienić. Wszystkie znajdujące się obecnie na rynku lakiery samochodowe muszą jednak spełniać wymogi ochrony środowiska i przede wszystkim być nietoksyczne.

- Od samego początku rolą każdej powłoki, czy to samochodowej, czy dekoracyjnej, była, jest i będzie zarówno ochrona, jak i ozdoba pokrytego nią przedmiotu. Jednak na przestrzeni lat proporcje tych dwóch ról układały się bardzo różnie – wyjaśnia Krzysztof Dwojewski, Technical Sales Support Coordinator BASF Coatings Services. - Różna była też skuteczność powłok w obu aspektach. Ponieważ o gustach się nie dyskutuje, to można powiedzieć, że uzyskanie efektu dekoracyjnego zawsze było względnie łatwe. Problemem natomiast była i jest ograniczana przez dostępność surowców i technologii, ochrona przed wpływem czynników zewnętrznych.

Rozwój powłok lakierniczych przebiega bardzo szybko i wielokierunkowo. Optymalizowane jest wszystko, co ma wpływ na proces lakierowania oraz jego efekt zarówno w sensie technicznym, jak i ekonomicznym oraz ekologicznym. Zmieniają się żywice i dodatki, dzięki czemu powłoki są coraz bardziej szczelne i odporne na uszkodzenia oraz mają doskonałe właściwości antykorozyjne. Wprowadzenie utwardzaczy przyspieszyło schnięcie i niezwykle poprawiło trwałość powłok. Nowoczesne pigmenty nie tylko dają zachwycające efekty optyczne, ale również bardzo poprawiają siłę krycia kolorów, umożliwiając znaczącą redukcję zużycia materiału. Produkty na bazie wodnej i o dużym udziale ciał stałych przyczyniają się do zmniejszenia zanieczyszczenia powietrza, a nanotechnologia pozwala tworzyć lakiery bezbarwne o ceramicznej twardości – dodaje.

Atrakcyjny wygląd
Według definicji lakier to materiał lakierniczy, czyli substancja powłokotwórcza. Jego zadaniem jest uzyskanie gładkiej powierzchni i zabezpieczenie jej przed szkodliwym działaniem czynników zewnętrznych. Lakiery samochodowe mają jednak nie tylko chronić pojazdy przed korozją, ale nadawać im również niepowtarzalny wygląd. Inaczej bowiem na danym modelu auta będzie wyglądał lakier matowy, a inaczej metaliczny.

- O ile w nowoczesnych samochodach funkcję ochronną przed korozją w dużej mierze przejmują inne powłoki, takie jak na przykład warstwa ocynku, to w przypadku atrakcyjności efektu wizualnego lakier wciąż jest niezastąpiony – mówi Mariusz Safarzyński, koordynator techniczny marki Spies Hecker (koncern Axalta Coating Systems). - Producenci samochodów coraz częściej szukają nowych efektów wizualnych, wyróżniających dany model w ulicznym ruchu. Indywidualne, limitowane edycje stają się coraz bardziej poszukiwane przez wymagających klientów.

O randze lakieru może świadczyć fakt, że jego producenci na bieżąco tworzą nowe lub udoskonalają stare produkty. Pojawiają się lakiery ze specjalnymi efektami, odbijające światło i zmieniające odcień w zależności od kąta patrzenia. Dlaczego? Bo jest na nie zapotrzebowanie. Klientowi nie wystarczy już auto w kolorze zielonym, lecz w konkretnym odcieniu zielonego. Do wyboru mamy więc często kilka odcieni danego koloru.

- Kilkadziesiąt lat temu ubogi wachlarz dostępnych pigmentów nie pozwalał projektantom na wielkie szaleństwa wizualne – wyjaśnia Łukasz Kelar, dyrektor pionu szkoleń NOVOL. -Wraz z rozwojem technologii lakierów, a przede wszystkim pigmentów z efektami specjalnymi (metalicznymi, perłowymi, multikolor), kolor zaczął odgrywać coraz większą rolę w przyciąganiu klientów do nowych modeli samochodów. Dziś możliwości są prawie nieograniczone, technologia produkcji pozwala na uzyskanie dowolnego odcienia lakieru, pasującego do sylwetki czy charakteru samochodu.

Jakość musi kosztować
Wybierając kolor z nieskończonej palety odcieni i barw nie należy jednak zapominać, o określonej jakości danego materiału lakierniczego. Zarówno jakość lakieru, jak i jego kolor muszą być tak dobrane, aby auto wyglądało nienagannie, a lakier nie odpryskiwał. Najnowsze lakiery samochodowe nie należą do tanich, aczkolwiek bardzo dobrze trzymają się powierzchni blachy. Współczesne lakiery ponadto są też odporne na warunki atmosferyczne.

Z reguły dobór lakieru samochodowego ogranicza się do wyboru jak najbardziej dopasowanego koloru do posiadanego odcienia. Mało kto zastanawia się nad tym, jaką jakość ma dany lakier, a nie jest to działanie wskazane. Lepszy lakier oznaczać będzie mniej rys na karoserii samochodu czy otarć. Będzie on też odporny na palące słońce czy ulewne deszcze z gradem.

- Obecnie rola ochronna lakierów samochodowych jest stawiana na równi z wyglądem estetycznym – podkreśla Magdalena Kubacka, kierownik laboratorium badawczo-rozwojowego firmy Multichem. - Osiągnięcie tego nie jest proste, samochody użytkujemy przez wiele lat i chcemy przy tym, aby lakier nie tracił swoich cech estetycznych i ochronnych. Z drugiej strony ilość dostępnych barw i rodzajów powłok może przysporzyć o ból głowy (w bazach recepturowych lakierów renowacyjnych liczba ta już dawno przekroczyła liczbę 120 000).

Technika produkcji lakierów samochodowych znajduje się na wysokim poziomie. Jeszcze niedawno największym sukcesem wpływającym na poprawę w zakresie ochrony środowiska było opracowanie produktów o dużej zawartości części stałych oraz produktów wodorozcieńczalnych. Ostatnio na ulicach możemy obserwować sporo pojazdów pokrytych lakierami matowymi – to jeden z najnowszych trendów, który nadaje indywidualny charakter pojazdowi i wyróżnia go z tłumu. Dobranie odpowiednich środków matujących pozwala uzyskać powłokę z mikrochropowatą powierzchnią, dzięki czemu światło jest rozpraszane, dając efekt matu.

W stronę nanotechnologii
Co można jeszcze zrobić, aby lakiery były jeszcze bardziej trwałe, odporne na otarcia, zarysowania? W jakim kierunku zmierza rozwój techniki ich produkcji?

- Rozwój powłok lakierniczych to historia ogromnego postępu, który dokonał się w stosunkowo krótkim czasie – mówi Krzysztof Dwojewski. - Historia nowoczesnych powłok obejmuje zaledwie nieco ponad 100 lat. W tym czasie od kłopotliwych w zastosowaniu i dających nietrwałe efekty materiałów na bazie żywic sztucznych, lakierów nitrocelulozowych i alkidowych przeszliśmy do produktów akrylowych, poliuretanowych i wodnych.

Stąd liczący się producenci lakierów posiadają w ofercie „wielozadaniowe” materiały podkładowe typu DTM (bezpośrednio na metal), dzięki którym możliwe jest wykonanie niemal każdej pracy jednym produktem. Przyszłość lakierów to również rosnąca paleta coraz bardziej złożonych barw. Już nie tylko metalicznych i perłowych, ale także wykorzystujących efekty pigmentów typu ChromaFlair, powodujących zmianę odbioru koloru w zależności od źródła światła i kąta obserwacji, czy Xirallic, dających niezwykłą wyrazistość i czystość koloru i efektu.

Na tendencję tę wskazuje również Magdalena Kubacka, która przytacza przykład modnego w ostatnim czasie koloru czarnego o bardzo intensywnym zabarwieniu.
- W tym przypadku głębia koloru związana jest z wielkością cząstek użytego pigmentu. Duża część lakierów czarnych dostępnych na rynku używa cząstek pigmentów wielkości ok 100 nm, czyli mówimy tu o grubości 600 razy mniejszej niż ludzki włos. Nam udało się opracować technologię produkcji, w której używamy 10-krotnie mniejszych cząstek od wspominanych.

Przyszłość lakiernictwa to więc świat nanotechnologii i tworzenia właściwości lakierów już na poziomie cząsteczkowym. Jeszcze do niedawne znane tylko z filmów science fiction, dzisiaj staje się rzeczywistością.

Sylwia Lewandowska-Klauza
fot. BASF