W warsztacie samochodowym nie ma mowy o czystej pracy. Mechanik ma tam do czynienia ze smarami, olejami, różnego rodzaju płynami czy brudnymi częściami. To nie jest praca w białych rękawiczkach. Nie oznacza to jednak, że w dzisiejszych czasach – kiedy ważny jest aspekt profesjonalnej obsługi klienta i wygląd serwisu – nie można kompleksowo zadbać o czystość warsztatu. Rozwiązaniem są różnego rodzaju czyściwa – zarówno jednorazowe, jak i wielokrotnego użytku. Dzięki nim z łatwością można usunąć rozlany olej czy wyczyścić daną część. Do dyspozycji są również urządzenia myjące, które za pomocą strumienia wody (i ultradźwięków) pomogą w utrzymaniu czystości powierzchni roboczych oraz naprawianych podzespołów i części.

Ciśnienie rośnie

Najpopularniejszym urządzeniem do mycia stosowanym w warsztacie samochodowym jest myjka ciśnieniowa. Z jej pomocą można usuwać bardzo oporne zanieczyszczenia z samochodów czy podłogi. Strumień wody wydobywający się z bardzo dużą prędkością skutecznie usuwa tłuste i oporne zanieczyszczenia. Jeśli skorzysta się z opcji myjki ciśnieniowej z podgrzewaczem wody, to skuteczność czyszczenia tym urządzeniem jeszcze wzrasta.

Mimo wysokiej skuteczności myjka ciśnieniowa ma swoje wady. Pierwszą z nich jest przestrzeń wymagana do jej użycia. Lanca o długości około 1,2 m wraz z przewodem ciśnieniowym oraz sama myjka zajmują sporo miejsca i nie zawsze można ich użyć na małej przestrzeni. Dodatkowo silny strumień skutecznie uniemożliwia lub utrudnia na przykład wymycie podwozia samochodu z kanału w warsztacie. W przypadku nadwozia należy zachować ostrożność, ponieważ zbytnie zbliżenie dyszy do lakieru może doprowadzić do jego oderwania, zwłaszcza jeśli wcześniej przeprowadzono niefachową naprawę, o czym możemy nie wiedzieć. Myjki wysokociśnieniowe o zastosowaniu przemysłowym posiadają dodatkowy zasobnik, do którego można podać chemię myjącą dozowaną do dyszy lub rozpylaną osobną dyszą.

Podczas mycia podłogi warsztatu za pomocą myjki ciśnieniowej skutecznie usunięte zostają wszystkie zanieczyszczenia, jednak siła strumienia wody przeniesie je na ściany. Dlatego myjka ciśnieniowa doskonale sprawdzi się w użyciu na otwartej przestrzeni, natomiast w warsztacie konieczne jest zastosowanie innych sposobów. W mniejszych warsztatach wystarczające będą metody tradycyjne, a w większych – szorowarki.

Do podłóg najlepiej użyć szorowarki, której wydajność i wielkość można dopasować do gabarytów warsztatu. Może być napędzana elektrycznie lub za pomocą mięśni. Szorowarka różni się od myjki ciśnieniowej sposobem mycia, ponieważ nie używa wysokiego ciśnienia do usuwania zabrudzeń. W tych urządzeniach woda z detergentem jest dozowana na szczotki szorujące, a za nimi jest zbierana przez ekstraktor do zbiornika.

Mycie części i podzespołów

W przypadku mycia części zamiennych i podzespołów użycie myjki ciśnieniowej nie zawsze jest konieczne. Silny strumień wody może przemieścić myty komponent, a nawet odrzucić go ze stanowiska, co może skutkować jego uszkodzeniem. Do mycia mniejszych części używa się stanowisk czyszczących wyposażonych we własny obieg wody z detergentem.

Ciekawą propozycją są myjki biologiczne. Przykładowo myjka MEWA Bio Circle wyposażona jest w zasobnik z płynem na bazie wody i bez dodatku trujących czy łatwopalnych rozpuszczalników. Płyn czyszczący nie zawiera lotnych związków organicznych. Charakteryzuje się neutralnym pH i może wchodzić w bezpośredni kontakt ze skórą, nie powodując obrażeń. Działanie płynu jest rezultatem zastosowania roztworu wodnego z mikroorganizmami, które powodują rozkład biologiczny resztek tłuszczów i olejów. Dzięki ich wykorzystaniu nie występuje również zabrudzenia, efekt nasycenia znany z innych urządzeń do czyszczenia metodą na zimno.

Nie tylko oleje i brudy

Warsztat jest miejscem, gdzie występują zanieczyszczenia po naprawach podwozia czy silnika, a także specyficzne zabrudzenia, które można usuwać w czystszy sposób. Urządzeniami, które pozwalają na bardzo dokładne wyczyszczenie większych elementów oraz mechaniki precyzyjnej są myjki ultradźwiękowe.

Czyszczony element zanurza się w zawartym w nich roztworze płynu z wodą. Po włączeniu myjni uruchamiane są ultradźwięki. Jak to działa? Otóż prąd wysokiej częstotliwości z generatora mocy jest dostarczany do przetwornika ultradźwięków, którego elementem roboczym są dwie płytki piezoceramiczne. Przetwornik jest przymocowany do dna lub ściany wanny w myjce i powoduje drgania, które są przenoszone do cieczy myjącej. Gwałtowne zagęszczenie i rozrzedzenie cieczy wywołują kawitację, która polega na szybkim powstawaniu i zanikaniu mikropęcherzy próżniowych. Pęcherze powodują intensywne, lecz kontrolowane odrywanie cząsteczek zanieczyszczeń w całej objętości płynu. Mycie ultradźwiękowe pozwala osiągnąć maksymalną czystość w krótszym czasie niż mycie metodami konwencjonalnymi  (mycie ręczne, natryskowe lub podobne). Ultradźwięki efektywnie usuwają takie zanieczyszczenia jak pasty szlifierskie i polerskie, ścierniwo, wióry i opiłki, smary oraz emulsje chłodzące.

Myjki ultradźwiękowe stosuje się najczęściej do czyszczenia wtryskiwaczy, elementów gaźnika oraz pomp wtryskowych. Z uwagi na wysokie wymagania dotyczące czystości tych elementów myjka ultradźwiękowa jest tu doskonałym rozwiązaniem.

Myjki wąskiego zastosowania

Niektóre warsztaty muszą się wyposażyć w myjki o bardzo wąskim zakresie zastosowań. Chodzi tu przede wszystkim o warsztaty oponiarskie, w których jedynymi elementami wymagającymi umycia są koła samochodów. Po demontażu konieczne jest ich dokładne umycie, aby móc bezproblemowo wymienić oponę oraz wyważyć koło. Od maszyn myjących koła wymaga się wysokiej skuteczności, dlatego często razem z wodą w obiegu krąży granulat, który odbija twarde zanieczyszczenia i często występujące złogi rdzy. Ze względu na charakter pracy maszyna taka musi być wyposażona w windę do kół lub przystosowana do wtaczania koła do niej. Dodatkowo powinna mieć system oczyszczający wodę. Równie ważna jest szybkość jej pracy. W warsztatach wymiany opon zwraca się na to szczególną uwagę, ponieważ sama operacja wymiany – zwłaszcza przy dużej liczbie klientów – nie może być spowolniona myciem kół.

Szmatki, szmateczki

Dobór czyściw dla warsztatu zależy od jego specyfiki, wielkości i rodzaju powierzchni oraz zanieczyszczeń, jakie będą usuwane. W zależności od zastosowania klient ma do wyboru różnej jakości czyściwa:

• trwałe i odporne – do usuwania zanieczyszczeń olejami, farbami, rozpuszczalnikami lub tłuszczami,
• do usuwania zanieczyszczeń z delikatnych powierzchni,
• do delikatnego czyszczenia i jednocześnie łagodnego polerowania.

Nie powinno się stosować czyściw uzyskanych z pociętych szmat czy używanych tekstyliów. Mają one niską jakość i są nieefektywne, a poza tym muszą być stale uzupełniane, co wiąże się z dodatkowymi kosztami. Ponadto jako odpad obciążają środowisko naturalne.

Aspekty zdrowotne i finansowe

Decydując się na określony rodzaj czyściw, warto zwrócić też uwagę na aspekty zdrowotne – włóknina jest materiałem jednorazowym, przez co jest czysta, wolna od chemii i zanieczyszczeń mechanicznych, a więc jest higieniczna. Dobre narzędzie pracy ma jednak swoją cenę. Warto więc dokładnie przeanalizować koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa w zakresie używania włóknin i tekstyliów, przeprowadzając test. Na okres jednego miesiąca należy przejść na jedno rozwiązanie. W okresie testowania warto też obserwować zużycie rozcieńczalników, które powinno się znacząco zmniejszyć. A mniej rozcieńczalnika to mniej szkodliwych dla zdrowia oparów wdychanych przez pracowników.

Czyściwa a przepisy o odpadach

Trzeba jednak pamiętać, że zużyte czyściwo jest w świetle przepisów odpadem, który podlega odzyskowi lub utylizacji. Czyściwa wielokrotnego użytku nie są jednak w ten sposób traktowane, gdyż po poddaniu ich regeneracji wracają do właściciela.

Odpady w myśl Ustawy o odpadach to substancje lub przedmioty, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia się jest obowiązany.
Klasyfikowane są przez zaliczenie ich do odpowiedniej grupy, podgrupy i rodzaju odpadów, biorąc pod uwagę:

1. źródło powstania;
2. składniki odpadów, dla których przekroczenie wartości granicznych stężeń substancji niebezpiecznych może powodować, że staną się one odpadami niebezpiecznymi;
3. właściwości powodujące, że odpady są odpadami niebezpiecznymi, m in. wybuchowe, utleniające, wysoce łatwopalne, łatwopalne, drażniące, szkodliwe, toksyczne, rakotwórcze,   żrące, zakaźne, działające szkodliwie na rozrodczość, mutagenne, uczulające, ekotoksyczne. Zalicza się tu także odpady, które w kontakcie z wodą, powietrzem lub kwasem uwalniają toksyczne lub bardzo toksyczne gazy oraz odpady, które po zakończeniu procesu unieszkodliwiania mogą w dowolny sposób wydzielić inną substancję, np. w formie odcieku, która ma jakąkolwiek spośród cech wymienionych powyżej.

Odpady niebezpieczne natomiast to takie, które stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska, dlatego gospodarka nimi wymaga prawidłowego prowadzenia i szczególnej kontroli.

Spośród odpadów niebezpiecznych można wyróżnić grupy odpadów wymagające szczególnych zasad postępowania. Należą do nich: odpady zawierające PCB (polichlorowane bifenyle), odpady azbestowe, oleje smarowe, baterie i akumulatory, odpady medyczne i weterynaryjne.

Katalog odpadów z podziałem na grupy, podgrupy i rodzaje z uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych zawiera Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów (DzU poz. 1923). W katalogu tym odpady zostały podzielone w zależności od źródła ich powstania na 20 grup.

Ozonatory

Jeśli chodzi o utrzymanie czystości, należy mieć na uwadze także dezynfekcję wnętrza samochodu i układu klimatyzacji. W tym przypadku przydatne mogą być generatory ozonu. Użycie ozonu jako środka biobójczego ma tę zaletę, że nie wymaga używania środków chemicznych. Zamiast nich jest wykorzystywany ozon będący środkiem silnie utleniającym.

Jak przebiega proces ozonowania? Pierwszym krokiem jest mechaniczne usunięcie źródła zapachu. Jeśli mamy do czynienia z pleśnią, należy oczyścić mechanicznie zanieczyszczone miejsca. Warto użyć środków grzybobójczych. W przypadku liści, odchodów gryzoni i innych zanieczyszczeń stałych, należy usunąć wszelkie pozostałości. Plamy należy najpierw wyprać. Jeśli tego nie zrobimy samo użycie ozonatora zlikwiduje zapach na krótko, a miejsce, z którego się on wydobywał znów zacznie nieprzyjemnie pachnieć.

Kiedy wnętrze zostanie przygotowane, można zacząć właściwy proces ozonowania. Ozonator najczęściej ustawia się wewnątrz samochodu na siedzeniu lub na podłodze w okolicy wlotu recyrkulacji powietrza do układu. Aby ozon dostawał się do wnętrza kanałów wentylacyjnych, należy włączyć obieg zamknięty powietrza i silny nawiew dmuchawy. Zależnie od nasilenia zapachu i lokalizacji jego źródła czas ozonowania może się zmieniać. Zazwyczaj nie robi się tego krócej niż 30 minut. Jeśli zapach jest nadal wyczuwalny, proces należy kontynuować, aż zniknie. Po ozonowaniu wnętrze samochodu należy przewietrzyć, aby usunąć zapachy szczątkowe i resztki ozonu znajdującego się w kanałach powietrznych.

© Raven Media

Od charakteru wykonywanych prac zależy, jakie urządzenia czyszczące z oferty dostawców będą najlepiej się sprawdzały i pokrywały z profilem działalności warsztatu. Jedno jest pewne: bez odpowiedniego utrzymania czystości funkcjonować się nie da.