Podnośnik (inaczej: dźwignik) to podstawowe urządzenie właściwie w każdym warsztacie samochodowym. Jego rodzaj zależy oczywiście od zakresu oferowanych usług, co nie zmienia jednak faktu, że potrzebny jest każdemu mechanikowi.
Urządzenia techniczne są tak projektowane i wytwarzane, aby zminimalizować zagrożenia związane z ich eksploatacją do poziomu akceptowalnego ryzyka. Jednak w fazie eksploatacji, kiedy znajdują się w rękach konkretnych ludzi, wymagają bieżącej konserwacji, a poszczególne elementy podlegają zużyciu, mogą powstawać zagrożenia. Dlatego też rolą dozoru technicznego jest inspekcja właściwej eksploatacji urządzeń technicznych zapewniająca maksymalny poziom bezpieczeństwa.

Kiedy dozór jest wymagany
Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu podnośniki samochodowe o napędzie pneumatycznym lub elektrycznym wymagają wydania odpowiedniej decyzji przez Urząd Dozoru Technicznego. Oprócz nich tzw. dozorowi technicznemu podlegają również: urządzenia ciśnieniowe, urządzenia transportu bliskiego oraz przenośniki kabinowe i krzesełkowe.
Dozorowi nie podlegają jednak dźwigniki przenośne, które posiadają napęd ręczny (tzw. żaby, żurawie, dźwigniki skrzyń) i lewarki samochodowe będące na wyposażeniu samochodu.

Rejestracja urządzenia
Przed przystąpieniem do eksploatacji podnośnika, należy pisemnie zgłosić urządzenie do odpowiedniej jednostki dozoru technicznego, aby uzyskać decyzję zezwalającą na jego eksploatację. Jednocześnie trzeba dostarczyć całą dokumentacją dotyczącą urządzenia (patrz: ramka). Inspektor dozoru technicznego, w obecności przedsiębiorcy (z reguły jest to właściciel warsztatu) lub osoby upoważnionej przez przedsiębiorcę, bada stanu urządzenia, jego wyposażenia i oznakowania oraz przeprowadza próby techniczne.
Po badaniu sporządzany jest protokół wykonania czynności dozoru technicznego, a jego odbiór potwierdzany przez właściciela podnośnika. W przypadku pozytywnego wyniku badania dźwignik zostaje dopuszczony do eksploatacji na 12 miesięcy. Z dostarczonych dokumentów zostaje utworzona księga rewizyjna, której oryginał otrzymuje użytkownik, a kopia zostaje w UDT. Dźwignikowi zostaje nadany specjalny numer UDT. Potem wymagane są okresowe przeglądy techniczne, wykonywane zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową przez osoby dysponujące odpowiednimi uprawnieniami.
Obowiązku tego trzeba jednak dopełnić, ponieważ wynika on z przepisów prawnych. Użytkowanie urządzenia bez ważnej decyzji UDT o przekazaniu go do eksploatacji może być wykorzystywane przez ubezpieczycieli do unieważnienia każdej polisy i odmowy wypłaty świadczenia w razie jakiegokolwiek wypadku.

Nowe stawki opłat
Od 1 grudnia 2014 r. obowiązują zmienione opłaty za wykonywanie dozoru technicznego. Wprowadziło je rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 listopada 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości opłat za czynności jednostek dozoru technicznego. W miejsce opłat rocznych z tytułu wykonywania dozoru technicznego nad urządzeniami technicznymi zostały wprowadzone opłaty za czynności jednostek dozoru technicznego. Powodem zmiany przepisów była decyzja Trybunału Konstytucyjnego z maja 2014 roku. Rozpatrywał on bowiem pytanie łódzkiego sądu, przed którym toczyła się rozprawa dotycząca wydarzenia z 2011 r. Właścicielka urządzenia podlegającego kontroli dozoru technicznego odmówiła zapłacenia rocznej opłaty, argumentując, że urządzenie sprzedała. UDT mimo wszystko żądał uiszczenia opłaty, gdyż właścicielka nie poinformowała o sprzedaży urządzenia, sugerując, że taki obowiązek nakłada rozporządzenie MG.
Trybunał Konstytucyjny uznał, że rozporządzenie jest niezgodne z konstytucją, gdyż minister przekroczył w nim ustawową deregulację. Sędzia rozpatrująca sprawę zaznaczyła, że w ustawie o dozorze technicznym nie ma upoważnień do ustalania opłaty rocznej opłaty ryczałtowej, nie ma wskazań co do jej wysokości oraz nie ma obowiązku informowania urzędu o wycofaniu urządzenia.
Rozporządzenie zostało uznane za niekonstytucyjne i na jego zmianę wyznaczono czas do 30 listopada 2014 r. W uzasadnieniu projektu nowego rozporządzenia napisano, że opłaty za czynności zostały tak skalkulowane, aby suma obowiązujących opłat za planowane czynności w danym roku była bliska sumie opłat rocznych, jakie dotychczas ponosili eksploatujący urządzenia techniczne płacąc opłaty roczne.
Po zmianach badanie odbiorcze wynosi 116 zł za roboczogodzinę pracy inspektora UDT (cena zawiera dojazd, opracowanie dokumentacji i wydanie decyzji oraz księgi rewizyjnej). Wcześniej było to 105 zł. Opłaty za badania okresowe lub doraźne kontrolne wynoszą obecnie:
- dla podnośnika o udźwigu do 3,5 tony - 380 zł,
- dla podnośnika o udźwigu od 3,5 tony do 15 ton - 480 zł,
- dla podnośnika o udźwigu powyżej 15 ton - 680 zł.
Wystawienie duplikatu księgo rewizyjnej kosztuje 146,50 zł.

Dokumenty niezbędne do rejestracji podnośnika

1. DTR urządzenia (dokumentacja techniczno-ruchowa dostarczana przez producenta lub dystrybutora), zawierającą przynajmniej:
- opis techniczny parametrów urządzenia,
- dane adresowe producenta oraz importera - sprzedawcy,
- schemat instalacji elektrycznej,
- schemat instalacji hydraulicznej, jeśli taka występuje,
- schemat instalacji pneumatycznej, jeśli taka występuje,
- czasookresy i zakres przeglądów technicznych,
- protokół montażu urządzenia podpisany przez wykonawcę posiadającego uprawnienia do instalacji nadane przez UDT,
- wykaz części zamiennych wraz z rysunkami,
- deklarację zgodności z dyrektywami CE,
- kartę gwarancyjną.
2. Schemat zasilania elektrycznego dźwignika ze wskazaniem wielkości i rodzaju zabezpieczeń oraz rodzaju i typu przewodów zasilających.
3. Schemat umiejscowienia dźwignika - rzut z góry z podaniem wymiarów pomieszczenia i odległości dźwignika od ścian. Schemat ten może posiadać schemat zasilania elektrycznego jak w punkcie 2.
4. Protokół pomiarów elektrycznych rezystancji izolacji, skuteczności ochrony przeciwporażeniowej sporządzony przez elektryka z uprawnieniami do pomiarów wydanych przez SEP (Stowarzyszenie Elektryków Polskich).
5. Protokół odbioru części budowlanej zatwierdzony przez osobę z aktualnymi ogólnymi uprawnieniami budowlanymi. Protokół musi wskazywać zgodność fundamentu z wymaganiami producenta.
6. Karta przeglądów - dla podnośników już eksploatowanych przez pewien czas.

Obowiązujące przepisy

1. Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (DzU nr 122, poz. 1321 ze zm.)

2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (DzU z 2012 r., poz. 1468)

3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2001 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać dźwigniki (DzU nr 4, poz. 43)

4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 listopada 2014 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wysokości opłat za czynności jednostek dozoru technicznego (DzU z 2014 r. poz. 1675)

Sylwia Lewandowska-Klauza