Wiele lat temu do budowy karoserii zaczęto stosować materiały polimerowe i kompozytowe. Dla bystrego i znającego się na lakiernictwie oka często widoczne są różnice w odcieniu polakierowanych elementów plastikowych. Dlaczego tak się dzieje i jak ich uniknąć?

Więcej plastiku

Części karoserii z tworzyw sztucznych poza doskonałą elastycznością i wytrzymałością charakteryzują się łatwością produkcji. Przede wszystkim są tańsze niż części metalowe, dlatego też zajmują coraz większą powierzchnię współczesnych samochodów.

Do standardowych elementów z plastiku zaliczamy m.in. zderzaki, listwy, błotniki, lusterka boczne czy klapki wlewu paliwa. Na rynek wchodzi coraz większy odsetek samochodów, które wykonane są w całości z mieszanek plastików lub kompozytów.

Dlaczego widać różnice?

Dlaczego samochód, który wychodzi prosto od producenta, ma widoczne gołym okiem różnice kolorystyczne w karoserii? Lakiernie OEM (fabryczne) w branży motoryzacyjnej zazwyczaj są rozdzielone ze względu na rodzaj lakierowanego podłoża i odmienny sposób przygotowania powierzchni. Lakierowanie elementów metalowych odbywa się w innej lakierni niż lakierowanie elementów z tworzyw sztucznych. Stosuje się w nich różne metody lakierowania, odmienną grubość warstwy lakieru, różny jest też kolor lakierowanego podłoża. Należy także zaznaczyć, że do dwóch miejsc mogą docierać od producenta niejednakowe odcienie lakieru z różnych partii.

Najważniejsze jest przygotowanie

Przygotowując się do lakierowania nowego elementu lub naprawiania części plastikowej, należy zacząć od identyfikacji rodzaju tworzywa, z jakiego wykonano element. Takie oznaczenia umieszcza się (ze względu na wymogi recyklingu) na wewnętrznej, nielakierowanej stronie danej części karoserii. Istnieją także elementy, które nie są przystosowane do przyjęcia warstwy lakierniczej, np. tworzywa PP, PE czy POM. Jeśli nie umieszczono oznaczenia, pozostaje wykonanie próby przyczepności. Należy także zauważyć, że czasami producent pojazdu celowo przygotowuje element z tworzywa, pokrywając go powłoką ochronną, aby zabezpieczyć przed uszkodzeniami eksploatacyjnymi (warunkami atmosferycznymi). Tak zabezpieczonego elementu nie można lakierować. Z taką sytuacją spotykamy się w przypadku pojazdów użytkowych i wtedy właściwych informacji należy szukać u producenta pojazdu.

Pierwszym krokiem przy lakierowaniu nowego elementu jest usunięcie środków chemicznych na bazie silikonów, które „przeszkadzają” w prawidłowym i skutecznym nałożeniu powłoki lakierniczej. Używamy do tego najpierw wody z detergentem, następnie – po osuszeniu – zmywaczy do silikonów.

Do odtłuszczania części z tworzyw sztucznych warto zastosować antystatyczne zmywacze silikonów, które poza oczyszczeniem powierzchni pozwalają usunąć ładunki elektryczne. Naelektryzowanie elementów może skutecznie utrudnić lakierowanie bazą metaliczną. Ponadto przyciąga do powierzchni większą ilość zanieczyszczeń. Po wstępnym czyszczeniu można poddać element wygrzewaniu (przez 30 min w temp. 60°C) lub zastosować opalarkę (tutaj zalecana jest ostrożność, ponieważ łatwo można zniszczyć element). Po wygrzaniu należy ponownie całość przemyć, aby pozbyć się resztek silikonów, które wydostały się na powierzchnię elementu podczas podgrzewania.

Różne metody naprawy nowego elementu

Najłatwiejsza sytuacja przy naprawach jest wówczas, gdy element z tworzywa można zespawać lub skleić i – po wykonaniu odpowiedniej procedury przygotowania – ponownie polakierować. Zdarza się jednak, że trzeba wymienić element, który fabrycznie nie był lakierowany, ponieważ nie jesteśmy w stanie metodą lakierowania naprawczego odtworzyć takiego efektu struktury, jaki powstał w formie wtryskowej. Oczywiście, są dostępne lakiery strukturalne, które imitują efekt oryginału, ale to może nie wystarczyć.

Często spotykamy się też z pytaniem o lakierowanie powierzchni wykonanych z tworzywa poliestrowego wzmocnionego włóknem szklanym. Przyjmuje się, że takie części naprawiamy zgodnie z technologią przewidzianą dla elementów metalowych (chyba że są inne zalecenia producenta). W przypadku naprawiania części lakierowanej fabrycznie skupiamy się na zastosowaniu technologii naprawy tworzywa tylko w miejscu uszkodzenia.

Podczas procesu lakierowania nowego elementu możemy zastosować metodę naprawy „mokro na mokro”. Zaczynamy od nałożenia na plastik podkładu, czyli tzw. promotora adhezji, aby po jego odparowaniu przystąpić do właściwego lakierowania.

Możemy też spotkać się z nowymi elementami, na których producent zabezpieczył przyczepność dla lakieru nawierzchniowego, nakładając swój właściwy podkład. Dzięki temu procedura przygotowania jest szybsza – zaczynamy od zmatowienia powierzchni, oczyszczenia i odtłuszczenia właściwym zmywaczem. Następnie można przystąpić do właściwego lakierowania.

A co z uszkodzonymi częściami?

W przypadku częściowo uszkodzonych elementów lakierowanych naprawiane miejsce poddajemy obróbce szlifierskiej i, po oczyszczeniu, nakładamy szpachlę do plastików. Kiedy uzyskamy odpowiednią powierzchnię, możemy przystąpić do oczyszczenia i nałożenia na element podkładu na plastik. Następnie dajemy czas na odparowanie i nakładamy podkład wypełniający. Do podkładu wypełniającego możemy dołączyć dodatek uelastyczniający (plastyfikator), aby nadać właściwą elastyczność i zapobiec pękaniu powłok w trakcie eksploatacji.

Elementy najlepiej suszyć w temperaturze otoczenia lub w kabinie lakierniczej w temperaturze 50°C przez 30 min. Stosowanie w kabinie wyższych temperatur może powodować uszkodzenie elementu poprzez jego odkształcenie.

Po szlifowaniu podkładu wypełniającego wystarczy oczyścić powierzchnię, przemywając ją zmywaczem do tworzyw, i można zaczynać lakierowanie. Jeżeli do lakieru 2K zastosowaliśmy uelastyczniacz, musimy się liczyć z koniecznością dłuższego suszenia naprawianej powłoki.

Te same procedury przygotowania do lakierowania elementów z tworzyw sztucznych dotyczą zarówno lakierów nawierzchniowych konwencjonalnych, jak i wodorozcieńczalnych warstw bazowych.

Polerowanie i ostateczny efekt

Jeżeli w warstwie lakieru powstały ewentualne zanieczyszczenia, możemy je usunąć metodą polerowania, zgodnie z technologią zalecaną przez producenta materiałów polerskich. Należy pamiętać, że przy polerowaniu lakieru metodą mechaniczną (czyli maszyną polerską) niebezpieczne jest szybkie nagrzewanie się tworzyw sztucznych. W ten sposób można bowiem uszkodzić powlokę lakieru. Nawet podczas stosowania tych samych produktów do lakierowania powierzchni z tworzyw sztucznych i metalowych mogą pojawić się drobne różnice w odcieniu. Wynikają one  z tego, że metaliczny lakier bazowy inaczej układa się na podłożu z metalu niż na tworzywie.

Podstawą sukcesu przy naprawczym lakierowaniu tworzyw sztucznych jest stosowanie się do zasad zawartych w instrukcjach technicznych producentów materiałów lakierniczych. Jedynie wtedy możemy uzyskać zamierzony efekt, czyli niewidoczną różnicę w malowanych elementach.