Techniki malowania mają kluczowy wpływ na uzyskany ostatecznie odcień lakieru. Dwóch lakierników, używając identycznej mieszanki, stworzy odmienne odcienie, ponieważ znaczenie ma też sposób nakładania bazy. Ze względu na dużą złożoność stosowanych obecnie kolorów – z metalikami, perłami i kombinacjami pigmentów specjalnych – praca technika polegająca na dopasowywaniu kolorów stała się bardzo trudna. Biorąc pod uwagę czynniki różnicujące ostateczny kolor powłoki, lakiernicy wielokrotnie przekonali się, że najlepszą metodą dopasowania koloru jest cieniowanie.

Kiedy stosować cieniowanie?

Najprościej mówiąc, cieniowanie stosujemy, aby uniknąć widocznych różnic pomiędzy naprawianymi elementami karoserii a pozostałymi komponentami, które nie będą pokrywane nową warstwą lakieru.

Stosowanie cieniowania jest niezbędne, ponieważ fabryki mają różnych dostawców lakierów, a lakiernie tych samych producentów znajdują się niejednokrotnie nawet w różnych krajach. Obecne metody lakierowania fabrycznego mogą powodować różnice odcienia w ramach całego nadwozia – można to stwierdzić, robiąc pomiary spektrofotometrem. Wyniki takiego badania wskażą różnice w odcieniach różnych partii karoserii. Wielu producentów oferuje dodatkowe warianty kolorystyczne, aby pomóc w dopasowaniu bardziej powszechnych odmian kolorów. Jest to bardzo pomocne: porównując zmienne formuły z kolorem pojazdu, często można znaleźć „pasujące dopasowanie”.

Jak poprawnie przygotować powierzchnię?

Po pierwsze, kluczową rolę odgrywa poprawne przygotowanie powierzchni. Należy zacząć od wyczyszczenia zmywaczem silikonów, a następnie zmatowić je szarą włókniną – najlepiej z dodatkiem pasty matującej. Gdy powierzchnia jest gotowa, a pozostałe elementy zabezpieczone przez maskowanie, można przystąpić do pracy. Bardzo ważny jest zastosowany sprzęt – najlepiej sprawdzi się pistolet HVLP z manometrem, zapewniający możliwość kontroli ciśnienia natrysku. Sprzęt musi być oczywiście w pełni sprawny, o prawidłowym kształcie natryskiwanego strumienia lakieru. Następnym etapem przygotowania powierzchni do cieniowania jest natrysk żywicy, dzięki której cząsteczki lakieru, a szczególnie ziarna metaliczne, tak ułożą się na powierzchni lakierowanej, aby przejście lakieru było niezauważalne.

Na co zwrócić szczególną uwagę?

Natryskiwana na powierzchnię żywica nie może być przesuszona, co wymusza wykonanie prac lakierniczych bez zbędnych przerw. Czas jest wrogiem perfekcyjnego cieniowania. Należy pamiętać także o stopniowym zmniejszaniu ciśnienia, ponieważ zbyt wysokie może „postawić” ziarno metaliczne i niekorzystnie wpłynąć na ostateczny wygląd powłoki.

W przypadku wykonywania operacji na dużej powierzchni należy pamiętać, aby po zakończeniu pracy usunąć odkurz lakieru za pomocą szmatki antystatycznej. 

Chociaż w kabinie powinno znajdować się oświetlenie z korektą kolorów, wielu lakierników lubi je wyłączać i używać oddzielnego światła z korektą koloru, aby sprawdzić kolor pod kątem dopasowania i pełnego pokrycia. Często przy włączonym świetle kabiny rzucane są cienie, co może sprawić, że przegapimy cienką warstwę lakieru. Wada może nie być widoczna, dopóki pojazd nie znajdzie się na słońcu.

Lakiernik powinien również wziąć pod uwagę obszary, w których „mieszanka cieniująca” się kończy, zwłaszcza na ostatniej warstwie (dotyczy to wszystkich technik rozpylania). Jeśli mieszanka zostanie nagle „ucięta” prostą linią w górę i w dół, jest prawdopodobne, że będzie bardziej widoczna. Jeśli zaś zostanie przesunięta lub wykonana pod kątem, punkt końcowy mieszania będzie mniej widoczny. Konstrukcja nadwozia czy miejsca, gdzie cienie naturalnie spadają stanowią świetną okazję do ukrycia i zagubienia koloru.

Jakie błędy lakiernicze najczęściej pojawiają się przy cieniowaniu?

Cieniowanie będzie widoczne, jeśli nie zastosujemy żywicy – szczególnie w przypadku lakierowania jasnych kolorów, np. srebrnego czy złotego. Ogromnym błędem jest także pominięcie testu rozcieńczalnikowego przed przystąpieniem do lakierowania. Należy bowiem bezwzględnie skontrolować, czy powierzchnia cieniowana jest stabilna i w pełni utwardzona.

Przez lata 50-proc. pokrycie przy cieniowaniu było wystarczające, aby pokryć stary lakier bez widocznych defektów. Ponieważ kolory metaliczne zyskały na popularności, lakiernicy uznali, że potrzebne jest pełniejsze pokrycie, a większość producentów farb i pistoletów do lakierowania rekomenduje 75-proc. pokrycie.

Metoda odwrotnego cieniowania

Ponieważ takie kolory jak srebro, złoto i brąz stały się jeszcze trudniejsze do rozpylania, opracowano cieniowanie odwrotne. Chociaż odwrotne cieniowanie – podobnie jak cieniowanie standardowe – zachodzi na każdą kolejną warstwę o około 20 cm, różnica polega na tym, że pierwsza warstwa jest tą, która rozciąga się najdalej. Druga warstwa jest cieniowana o 10–15 cm bliżej niż poprzednia, a trzecia – o kolejne 10–15 cm mniej. Podczas cieniowania odwrotnego należy stosować te same techniki, jak podczas cieniowania standardowego: przesuniętą linię cieniowania, 75-proc. pokrycie i stabilizację ruchu ręki z pistoletem przy powrocie.

Aby zwalczyć takie problemy jak halo, widoczna linia cieniowania i słaba orientacja metaliczna, producenci lakierów opracowali produkty często określane jako warstwa orientacyjna. W przypadku bardzo metalicznych kolorów, takich jak srebro, często mieliśmy bowiem do czynienia z sytuacją, w której metaliczny płatek gromadził się nawet w małych zadrapaniach pozostałych podczas przygotowywania panelu do mieszania. Te metalowe smugi nie mogły zostać skorygowane podczas poprawek i wymagały ponownego natryskiwania.

Opracowano więc przezroczystą powłokę orientacyjną, którą można natryskiwać na mieszany panel, aby zapobiec gromadzeniu się metalików. Dzięki temu zabiegowi defekty są znacznie rzadsze, a produkt lepiej wkomponowuje się kolorystycznie w starą warstwę lakieru. Tak powstała technika mieszania na mokro.

Jak wybrać technikę cieniowania?

W przypadku prostych lakierów niemetalicznych, których mieszanie i nakładanie nie rodzi żadnych trudności, najlepsza i najszybsza będzie standardowa technika cieniowania. W przypadku innych, bardziej wyrafinowanych kolorów metoda odwrotna może wyeliminować problemy związane ze stosowaniem tych barw.