Uszkodzenia sprzęgieł

6.5.2013

Podczas diagnozowania wadliwie działającego sprzęgła konieczne jest zbadanie całego elementu wraz z układem sterowania i stwierdzenie, czy dany problem dotyczy samego sprzęgła, czy też innego podzespołu. Trafna diagnoza z pewnością pozwoli odnaleźć przyczynę uszkodzenia.

Podczas diagnozowania uszkodzeń układu sprzęgła konieczne jest przestrzeganie kilku podstawowych zasad, które pozwolą precyzyjnie określić miejsce i przyczynę usterki. Naprawę uszkodzonego sprzęgła można podzielić na cztery etapy:
1) interpretacja usterki,
2) lokalizacja usterki,
3) diagnoza uszkodzenia,
4) naprawienie uszkodzenia.

Interpretacja usterki
Interpretacja usterki dostarcza podstawowych informacji, które pomogą w późniejszym poszukiwaniu uszkodzeń i ich przyczyny lub wielu przyczyn. Na zamontowanym lub zdjętym sprzęgle przeprowadzana jest kontrola wizualna i ewentualnie sprawdzana jest zgodność wymiarowa z elementem zalecanym przez producenta. Zebrane informacje pozwolą wstępnie określić, jakie kroki należy dalej podjąć. Zinterpretowanie usterki sprzęgła nie jest trudne, jeśli dokładnie opisze się skutki tego uszkodzenia, np.:
· sprzęgło szarpie,
· sprzęgło się ślizga,
· niemożliwe jest rozsprzęglenie,
· sprzęgło hałasuje,
· sprzęgło i jego sterowanie działa ze znacznym oporem.

Lokalizacja usterki
Jeśli w poprzednim kroku określone zostały niedomagania układu sprzęgła, to w kolejnym możliwe jest znaczne zawężenie obszaru poszukiwań usterki. Częstym błędem, jaki popełniają mechanicy jest demontaż skrzyni biegów oraz sprzęgła. W takiej sytuacji niemożliwa staje się dalsza diagnoza uszkodzenia, ponieważ układ sterowania sprzęgłem i zasprzęglania zostaje rozmontowany. Poszukiwanie uszkodzeń należy rozpocząć od czynności najmniej uciążliwych, a więc od zbadania otoczenia sprzęgła, czyli jego sterowania. Problemy z systemem sterującym sprzęgłem prowadzą najczęściej do nieprawidłowej pracy samego sprzęgła. Należy jednak pamiętać, że na nieprawidłowe sterowanie sprzęgłem może wpływać wiele niezależnych czynników zewnętrznych.

Przykładowe usterki
1.Nieprawidłowa regulacja silnika (w szczególności nieprawidłowy skład mieszanki) może doprowadzić do nierównomiernej pracy na biegu jałowym. Podczas jazdy i ruszania będzie to odczuwalne jako szarpanie przy zasprzęglaniu. Objaw ten będzie można dość łatwo skojarzyć z uszkodzeniem lub niedomaganiem samego sprzęgła, mimo iż jego przyczyna leży w zupełnie innym miejscu. Podobne zjawisko może występować przy zużyciu mechanizmu cięgłowego. Oprócz szarpania powstałego w wyniku braku kontroli nad płynnością ruchu, powstaje wtedy dodatkowy hałas.
2. W przypadku uszkodzenia układu hydraulicznego, który steruje pracą sprzęgła, występują wówczas problemy z rozsprzęglaniem i zasprzęglaniem.
3. Dość poważnym uszkodzeniem układu sprzęgłowego jest uszkodzenie łożyska ślizgowego lub kulkowego służącego do wspierania wałka sprzęgłowego skrzyni biegów w wale korbowym. Powoduje to ruchy okrężne wałka sprzęgłowego oraz osadzonej na nim tarczy sprzęgła. Rezultatem tak prozaicznej usterki może być uszkodzenie skrzyni biegów (uszkodzenie łożyska na wałku sprzęgłowym, wałka w skrzyni biegów lub pary kół zębatych na wałku sprzęgłowym i wałku pośrednim). W przypadku układu sprzęgła uszkodzenie to wpływa na nierównomierne zużywanie się tarczy sprzęgła oraz jej zginanie podczas zasprzęglania i rozsprzęglania. Efektem może być odłamanie okładzin od tarczy nośnej lub nawet wyłamanie tarczy z piasty. Najczęściej jednak w tym przypadku występują problemy z zasprzęglaniem, rozsprzęglaniem i wrzucaniem kolejnych biegów.

Diagnoza uszkodzeń
Poniżej zaprezentowano pięć przykładów uszkodzeń sprzęgła w samochodzie osobowym wraz z ich diagnozą:
Opis: szarpanie podczas zasprzęglania: zużyte łoże łapy sprzęgła w łożysku wyciskowym.
Diagnoza: brak smarowania na miejscu styku lub użycie nieprawidłowo smaru albo zbyt małe napięcie wstępne na sworzniu łapy sprzęgła powodujące uderzanie łapy o łożysko. Szarpanie sprzęgła jest też objawem zaolejenia tarczy sprzęgła, a w szczególności okładzin ciernych. Zaolejenie tarczy sprzęgła ma miejsce w przypadku uszkodzenia pierścienia uszczelniającego na wałku sprzęgłowym skrzyni biegów lub w przypadku użycia zbyt dużej ilości smaru podczas osadzania na nim tarczy sprzęgła.

 

Podpisy pod zdjęcia:

Fot. 1. Spalona okładzina cierna

Fot. 2. Zużycie cierne miejsca styku łożyska wyciskowego z łapą sprzęgła

Fot. 3. Uszkodzona linka sterująca pracą sprzęgła

Fot. 4. Uszkodzona powierzchnia ślizgowa łożyska wyciskowego

 

Więcej w najnowszym „autoEXPERCIE" 5/2013.

O Autorze

autoEXPERT – specjalistyczny miesięcznik motoryzacyjny, przeznaczony dla osób zajmujących się zawodowo naprawą, obsługą, diagnostyką i sprzedażą samochodów oraz produkcją i sprzedażą akcesoriów motoryzacyjnych, części zamiennych i materiałów eksploatacyjnych.

autoExpert 1–2 2025

Chcesz otrzymać nasze czasopismo?

Zamów prenumeratę